افزایش سواد مالی، تنها با افزایش آگاهی و ارائه آموزش اتفاق نمی‌افتد. در موارد بسیاری، باید دست به کار شد و موانع پیش روی گروه‌های هدف را از سر راه برداشت. باوجود توسعه روزافزون بازارها و خدمات مالی، همچنان بخش‌هایی از مردم به این خدمات دسترسی ندارند. امکان بهره‌مندی مردم از این خدمات، با واژه‌ای تخصصی به نام «شمول مالی» بیان می‌شود. شمول مالی، یعنی دسترسی عادلانه و برابر به محصولات و خدمات مالی.
• خدمات بانکی: داشتن حساب در بانک یا مؤسسات مالی، یکی از معیارهای شمول مالی است. بر اساس پیمایش بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با عنوان «بررسی دسترسی به خدمات مالی در مناطق شهری ایران در سال ۱۳۸۷» ۷۸.۳ درصد افراد بزرگسال (بالای ۱۸سال) شهری در بانک یا مؤسسات مالی حساب دارند. داده‌های سال ۲۰۱۱ گلوبال فیندکس نیز همین شمول مالی را تأیید می‌کند.
• خدمات بازار سرمایه: اما در بازارسرمایه چطور؟ پژوهشی دیگر در حوزه بازار سرمایه نشان می‌دهد تنها ۱۰ درصد مردم بورس را می‌شناسند. معاونت عملیات شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق‌بهادار و تسویه وجوه اعلام کرد تا خردادماه ۱۳۹۷، تعداد ۱۰ میلیون و ۲۳۴ هزار کد بورسی صادر شده است. این آمار نشان می‌دهند بازارسرمایه در ایران شمول مالی مناسبی ندارد.
• خدمات بیمه: درباره بازار بیمه باید گفت قسمت عمده بیمه‌نامه‌های صادره از انواع بیمه‌های اجباری مانند بیمه شخص ثالث است. محصول بیمه‌ای مانند بیمه عمر تنها ۲۰ درصد از مردم را پوشش می‌دهد.
این محرومیت مالی، نه در عدم دسترسی به محصولات بیمه‌ای، بلکه ریشه در عدم آگاهی و شناخت درباره این محصولات دارد. به نظر می‌رسد مردم با استفاده از خدمات بانکی راحت‌تر هستند؛ اما دولت برای دستیابی به شمول مالی مناسب در تمامی بازارهای مالی به ویژه بازار سرمایه و بیمه باید سیاست‌ها و راهبردهای مناسبی را تدوین و اجرا کند.
- محمدرضا سیمیاری-کارشناس آکادمی هوش مالی
- شماره۳۳۳ هفته نامه اطلاعات بورس-صفحه۱۶
نظر شما