دارایی مبهم برای نو سهامداران

به گزارش صدای بورس، دولت پس از عرضه دارایکم عرضه "پالایشی یکم" را مدنظر قرار داده است. شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران با پذیره‌نویسی واحدهای سرمایه‌گذاری، بخشی از سهام خود در شرکت پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت تبریز و پالایش نفت تهران را در این صندوق واگذار می‌کند.  

در پذیره‌نویسی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) "پالایشی یکم" سقف سرمایه‌گذاری هر شخص حقیقی (هر کد ملی ایرانی) در مجموع دو صندوق قابل معامله اول و دوم دولتی، پنج میلیون تومان تعیین شده است.سهام این صندوق با اعمال ۲۰ درصد تخفیف به قیمت پایانی سهم در روز معاملاتی قبل از شروع پذیره‌نویسی توسط سازمان خصوصی‌سازی به صندوق واگذار خواهد شد. همچنین پنج درصد  از مبلغ جمع آوری شده در دوره پذیره‌نویسی به بازارگردانی واحدهای سرمایه‌گذاری در همان صندوق تخصیص خواهد یافت.در صندوق "پالایشی یکم" ۱۵ درصد از سهام ۴ پالایشگاه بندر عباس، تهران، اصفهان و تبریز عرضه می‌شود.از آنجاکه دولت در عرضه هایش به ویژه درصندوق های  ای تی اف تمرکز بر تامین مالی خودرا  دارد، بسیاری معتقدند پس از پایان  این عرضه ها ، دولت حمایت از سهامداران عرضه هایش را به حاشیه خواهد برد. همانطور که در اصلاح و ریزش اخیر بازار شاهد عملکرد دولت قابل تامل دولت بودیم .      

چالش برجسته محدود بودن منابع بازارگردانی
برای شفاف سازی برخی مسائل  پیرامون "پالایشی یکم" در گفتگویی نظرات داوود رزاقی مدیر صندوق پالایشی یکم  و مدیر عامل تامین سرمایه نوین را جویا شدیم.

یکی از ایرادات وارده به عرضه "دارا یکم" مشکلات مربوط به بازارگردانی در این صندوق بود، آیا این مشکلات در "پالایشی یکم" مرتفع شده یا همچنان پابرجاست؟
مشکلات دارایکم در خصوص بازارگردان را باید محدود بودن منابع بازارگردانی آن دانست .در واقع وجوهی که برای بازارگردانی دارایکم  اختصاص داده شده بود رقم محدودی بود در اولین عرضه دولت این میزان ۵درصد بود و همچنان در دومین عرضه نیز که عرضه پالایشی یکم است این مشکل تکرار شد.  

با توجه به اینکه بازارگردان این صندوق تامین سرمایه نوین است، چه درصدی را برای بازارگردانی این صندوق مناسب می‌دانید؟
در دارایکم که حدود ۶هزار میلیارد تومان نقدینگی جذب شد ،  فقط ۵درصد از این میزان برای بازارگردانی در نظر گرفته شد که این عدد نسبت به حجمی که قراراست بازگردد ناچیز خواهد بود. البته در پالایشی یکم نیز چنین مشکلی وجود دارد و باید عدد بازارگردانی بیشتر شود. در واقع با ۵درصد وجه بازارگردانی اگر بخواهیم ۱۰۰درصد این صندوق را بازارگردانی کنیم کار سختی به شمار می آید.

با این محدودیت اگر وجوه بازارگردانی تمام شود تکلیف چیست؟
با تمام شدن این ۵درصد ممکن است که درصد دیگری به بازارگردانی اختصاص داده شود. ولی در حال حاضر امیدنامه و اساسنامه این صندوق براساس بازارگردانی ۵درصد وجوه تدوین شده که با این حال رقم بسیار ناچیزی است .

استقبال از پالایشی یکم چگونه بوده است؟
انتظار استقبال بیش از این را داشتیم . همچنین با توجه به شرایط فعلی بازار می‌توان گفت میزان استقبال قابل قبول است. هر چند که این استقبال نسبت به دارایکم کمتر بوده اما برای این شرایط مناسب است.  اگرچه هنوز تا اتمام پذیره‌نویسی مهلت زمانی وجود دارد ، اما  چند با پایان یافتن مهلت مجدد عرضه پالایشی یکم ، امکان تمدید آن وجود نخواهد داشت.

عدد دقیق میزان فروش این صندوق  مشخص شده است؟
خیر،در حال حاضر نمی توانیم  عدد دقیقی را اعلام کنیم. چراکه ممکن است برخی بیشتر از میزان خرید کرده باشند و باید میزان اضافه به اشخاص بازگردد. به همین علت نمی‌توان رقم دقیقی را اعلام کرد و هر عددی ارائه شود ممکن است تغییرکند.

 
عرضه ای با ابهام، بی نظمی  و ناموفق 

امیر وفایی نایب رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان الگوریتم در خصوص  مقایسه شرایط عرضه "دارایکم"  و "پالایشی یکم" گفت: صندوق پالایش یکم از ابتدا با ناهماهنگی زیادی در عرضه مواجه بود. البته بازار نیز شاید به دنبال بهانه‌ای برای اصلاح رشد شتابی خود می‌گشت که همزمان شدن  اخبار عرضه این صندوق و ناهماهنگی‌ها در عرضه و یا عدم عرضه باعث شد صندوق‌"پالایشی یکم " مانند جرقه‌ای عمل کند و بازار را به آتش بکشد.

نایب رئیس هیات مدیره سبدگردان الگوریتم افزود: هنگام عرضه "دارا یکم" چنین ناهماهنگی دیده نمی‌شد و این صندوق خیلی سریع عرضه شد . هر چند دارایکم نیز خیلی مورد استقبال قرار نگرفت اما موضوع مهم در مورد "پالایشی یکم" این است که ابهامات و بی‌نظمی‌هایی  موجود که از ابتدا با پالایشی یکم همراه بود باعث شد مسیری که باید این صندوق طی می‌کرد به شکل مناسبی طی نشود.

وفایی ادامه داد: پذیره‌نویسی پالایشی یکم در حالی  که جو به وجود آمده خیلی به نفع این عرضه نیست ،به نظر می‌رسد خیلی جذابیتی برای آن وجود نداشته باشد. البته این موضوع باعث می‌شود که عرضه این صندوق خیلی مورد استقبال قرار نگیرد و از میزان استقبالی که از دارایکم شد نیز  کمتر باشد.

وی  اظهار داشت: اگر بخواهیم شرایط عرضه دارا یکم و پالایش یکم را با هم مقایسه کنیم باید بگوییم که دارا یکم در شرایطی عرضه شد که بازار سرمایه خیلی مورد توجه مردم بود و ارزش بازار و کلیت وضعیت بورس از شرایط بسیار بهتری نسبت به زمان عرضه پالایش یکم برخوردار بود. باید گفت که تجربه پالایش یکم ناموفق‌تر از دارایکم خواهد بود.

نایب رئیس هیات مدیره سبدگردان الگوریتم تصریح کرد : مهم‌ترین وجه بازارهای مالی اعتماد سهام‌داران است . برآیندی از اتفاقات مختلف جرقه‌های ریزش بازار را زد و شرایط ضربه شدید به بازار را فراهم ساخت . نتیجه این بحران صف‌های فروشی بود که شاهدش بودیم. همانطور که رشد بازار دلایل مختلفی داشت ریزش آن نیز توسط مجموعه‌ای از عوامل رقم خورد. در این میان چه بخواهیم و چه نخواهیم، ناهماهنگی‌ها و اظهارنظرهای مختلف در رابطه با پالایشی یکم یکی از این عوامل محسوب می‌شود.

 ضرورت فراهم سازی بازگشت اعتماد

همچنین در خصوص بررسی ماهیت عرضه ETFهای دولتی و تاثیر این صندوق‌ها بر کلیت بازار، احسان رضاپور کارشناس بازار سرمایه در گفتگویی نظراتی را ارائه داد.

روند عرضه‌های دولت در "دارایکم" و "پالایشی یکم" چطور ارزیابی می‌کنید؟
شرایط بازار در زمان عرضه دارایکم به گونه ای بود که کلیات بازار در آستانه جهش قیمتی جدید قرار داشت و هنوز چشم انداز صعودی پرشتاب در بازار دیده نمی شد. به همین دلیل و با توجه به محدودیتی که برای هر کد ملی وجود داشت استقبال جدی از صندوق دارای یکم صورت نگرفت . اما بازگشایی صندوق دارایکم در دوران رونق و هیجان خرید در بازار، رشد قیمتی و بازده مناسب آن را رقم زد که انتظار استقبال از دارادوم یا همان پالایشی یکم را افزایش داد. با  نزولی شدن بازار، کاهش اعتماد و ایجاد  ابهام در چشم‌انداز قیمتی سهام شرکت‌های درون صندوق پالایشی یکم ، به تضعیف انتظارات و در نتیجه کاهش استقبال از صندوق مذکور منجر شد. اما به نظر می‌رسد با ارزنده شدن بازار و پیش‌بینی کردن مولفه‌های جذاب‌کننده نظیر تخفیف‌های بیشتر و یا کوتاه‌تر کردن زمان بازگشایی نماد در کنار تقویت چشم‌انداز شرکت‌های درون صندوق پالایشی یکم بتوان به افزایش میزان استقبال امیدوارتر شد.

عرضه پالایشی یکم به طور کلی از زمانی که خبر عرضه‌اش مورد تایید و تکذیب‌های فراوان قرار گرفت تا زمان پذیره‌نویسی چه تاثیری بر بازار داشت؟
بازار به دلیل رشد پر شتاب و افزایش جذابیت فروش بین سرمایه‌گذاران و به علاوه دلایلی نظیر تغییر سیاست‌ها در خصوص رویه فروش سهام شرکت‌های موجود در دارادوم و اعلام انتشار اوراق دلاری-نفتی در طرح موسوم به گشایش اقتصادی تحت تاثیر قرار گرفت.گذشته از این عوامل اظهارنظرهای ضد ونقیض پیرامون بازار و مجموعه سیاست‌های نظارتی که در زمان اشتباه ابلاغ شد در کنار افزایش فشار فروش، با ایجاد چرخه‌ای تقویت شونده از عرضه‌ها مواجه شد. مجموع این عوامل با ریزش پرشتاب و خارج از منطق یکپارچه سهام شرکت‌ها فارغ از ارزندگی متفاوت آن‌ها، ضربه‌ای جدی به اعتماد عمومی سرمایه‌گذاران تازه وارد به بازار سرمایه وارد کرد.

با توجه به این شرایط ، چگونه اعتماد دوباره به بازار برمی‌گردد؟
برگشت این اعتماد به سرعت اتفاق نخواهد افتاد. اما اگر حمایت و مراقبت تمام ذینفعان و سیاستگذاران اقتصادی در کنار افزایش کارایی اطلاعاتی بازار که قدرت تشخیص ارزندگی سهام شرکت‌ها را به فعالان بازار بدهد  محقق شود، می‌تواند در  بازگشت سریع‌تر این اعتماد کمک کند.

به طور کلی عرضه‌های دولت چه تاثیری بر کلیت بازار دارد؟
عرضه‌های دولت بخشی از منابع و نقدینگی بازار را جذب می‌کند. همچنین قیمت‌گذاری صحیح و قابل دفاع، انتخاب زمان‌بندی مناسب برای عرضه‌ها جهت جلوگیری از تحمیل فشار مضاعف به نقدینگی بازار و شفافیت کافی شرکت‌ها موضوعاتی است که در صورت رعایت می‌تواند به افزایش توجه‌ها به بازارسرمایه منجر شود.

 گلشن بابادی- منبع: هفته نامه اطلاعات بورس، شماره ۳۶۸