۰ تا ۱۰۰ قرارداد آتی چیست؟ کاربرد + لیست قراردادهای آتی

در ابتدا قرارداد آتی، برای کنترل ریسک مشاغل خاص مانند کشاورزان و کارخانه‌ ها ایجاد گشت که به سبب آن، شاغلین این حوزه بتوانند کالای خود را چند ماه جلوتر بفروشند و سپس پول آن را دریافت کنند. پس در اصل، این قرارداد یک ابزار جدید نیست و از گذشته مورد استفاده قرار ‌گرفته است و به همین سبب اطمینان زیادی به این قراردادها می‌شود.

قرارداد آتی چیست؟

برای تعریف قرارداد آتی، می‌توان گفت: پیمانی است که بین خریدار و فروشنده بر اساس یک قیمت معین در زمان حال بسته می‌شود اما تحویل کالا به آینده موکول می‌شود. اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر این مبحث را توضیح دهیم، در واقع قرارداد آتی به این معنی است که فردی می‌ تواند از حالا کالای خود را بفروشد اما تضمین کند که چند ماه بعد کالا را به خریدار تحویل خواهد داد و پولش را دریافت می‌ کند.

این نوع قرارداد در ابتدا در سال ۱۹۷۲ میلادی میان کشاورزان شکل گرفت. به این صورت که کشاورزان محصول خود را که چند ماه دیگر به بار می‌ نشست را اکنون می‌فروختند و تضمین می‌دادند که تناژ معینی را به خریدار تحویل دهند. این قرارداد آتی در ایران و سایر نقاط جهان رایج است تا موجب کاهش ریسک تولیدکنندگان شود.

توجه کنید که قرارداد آتی، یک قرارداد دو طرفه است و این بدین معنی است که حتما در این معامله، یک نفر سود و یک نفر ضرر خواهد کرد. در ابتدای انجام این معامله، طرفین قرارداد، مبلغی را تحت عنوان مبلغ تضمین گرو خواهند گذاشت تا کسی از قرارداد خارج نشود.

انواع قراردادهای آتی

پس از آن که به سوال معاملات آتی چیست؟ پاسخ دادیم، نوبت به آن می‌رسد که انواع قراردادهای آتی را توضیح دهیم.

• قرارداد آتی کالا

به‌ صورت کلی، قراردادهای آتی به دو نوع، قراردادهای آتی کالا و قراردادهای آتی مالی تقسیم می‌شوند. با توجه به نام قرارداد آتی کالا، به این نتیجه می‌رسیم که خرید و فروش کالا در این نوع قرارداد صورت می‌گیرد، مانند: محصولات کشاورزی، محصولات کارخانه‌ها و محصولات نفتی و فلزات. در این نوع قراردادها، کالای مورد معامله باید دارای استاندارد مناسب کیفی و کمی باشد. همچنین قیمت، زمان و مکان تحویل در زمان نوشتن قرارداد آتی کالا، باید مشخص شود.

• قرارداد آتی مالی

علاوه بر قراردادهای آتی کالا، نوع دیگری از قرارداد نیز وجود دارد که بر اساس معامله سهام، ارز و اوراق قرضه انجام می‌شود. در ابتدا تنها خرید فروش محصولات کشاورزی با استفاده از قرارداد آتی شکل می‌گرفت اما به مرور زمان و پیشرفت تکنولوژی، معاملات ارز و سهام نیز وارد دنیای مجازی شد. به همین دلیل خریدار و فروشنده بدون اینکه شناختی نسبت به یکدیگر داشته باشند، اقدام به انجام این نوع معاملات می‌کنند.

ویژگی‌ های قرارداد آتی

• استاندارد بودن مشخصات آن: به‌طور کلی، یک سری از استانداردهای از پیش تعیین شده برای قرارداد آتی وجود دارد که موجب می‌شود تا سرمایه‌گذاران از آن دوری کنند. به‌طور مثال: اگر مدیر یک صندوق سرمایه‌گذاری قصد خرید ۱۲۰ هزار دلار اوراق قرضه خزانه آمریکا را داشته باشد، چنین چیزی امکان‌پذیر نیست زیرا حداکثر ارزش اسمی خرید اوراق خرانه ۱۰۰ هزار دلار است. همچنین تنها در ماه‌های ژوئن، مارچ و دسامبر می‌تواند انقضای قرارداد آتی را تنظیم کند و قرارداد دلخواه زمانی امکان‌پذیر نیست.
• معامله در بورس: بصورت مشخص، قراردادهای آتی در بورس‌های سراسر جهان انتشار پیدا می‌کند که به این بازار، بازار آتی نیز می‌گویند. پس اگر قصد این را دارید که به سوال بازار آتی چیست؟ پاسخ دهیم، می‌توانید این تعریف را در ذهن خود داشته باشید.

پس از آن‌که انتشار قرارداد آتی در بورس شکل گرفت، حالا خریداران بر اساس قیمت پیشهادی خود، می‌توانند قراردادها را مال خود کنند. توجه کنید که اگر قیمت پیشنهادی توسط چندین نفر یکسان باشد، اولویت با فردی است که زودتر اقدام به سفارش‌گذاری کرده است. علاوه بر این، بورس‌های سراسر جهان حکم ناظر بر قراردادهای آتی را دارند و اگر در قیمت‌گذاری دخالت کنند، از سوی مقام ناظر جریمه خواهند شد.
• وجود اتاق پایاپای: همانطور که گفته شد، پس از آنکه خریدار و فروشنده در قیمت نهایی به تفاهم رسیدند، باید مبلغی را در اتاق پایاپای به عنوان وجه تضمین، گرو بگذارند تا اطمینان طرفین در معامله حفظ شود و افراد بیشتری برای معامله در این بازار مشتاق شوند.
• پوشش ریسک قیمت: توجه کنید که در زمان معامله، قیمت نهایی محصول مشخص می‌شود و اگر چندین ماه بعد افزایش یا کاهش قیمت داشته باشیم، در قیمت کالای فروخته شما تاثیری ندارد. این نوع قرارداد تا حدود زیادی برای کشورهای تورمی مانند ایران که هر ماه افزایش قیمت داریم، می‌تواند یک پوشش ریسک بسیار خوب برای قرارداد آتی در ایران را رقم بزند.
• وجود اهرم مالی: معاملات قرارداد آتی، دارای اهرم مالی است. اهرم مالی یعنی اینکه با ایجاد یک نیروی کوچک، نتیجه بسیار بهتری را دریافت کنید. توجه کنید که همین اهرمی بودن معاملات، موجب می‌شود تا حتما یک نفر ازطرفین خریدار یا فروشنده بسیار کسب سود کند و طرف دیگر به زمین خورد و زیان شدیدی را متحمل شود.
معمولا افرادی که هوش و تجربه بالایی در پیش‌بینی قیمت کالا یا ارز در بازار دارند باید به سراغ این نوع معاملات بروند. به‌طور مثال، اهرم مالی در قرارداد آتی در ایران به شما این امکان را می‌دهد که با داشتن نقدینگی ۱۰ کیلوگرم پسته، بتوانید بر روی ۱۰۰ کیلوگرم پسته سرمایه‌گذاری کنید.
• هزینه بسیار پایین معاملات: معمولا هزینه معاملات در این بازار بسیار پایین است و در نهایت مانند خرید و فروش سهام است. همین موضوع موجب می‌شود تا افراد زیادی بتوانند در این بازار سرمایه‌گذاری کنند.

دو طرفه بودن قرارداد آتی به چه معناست؟

اگر شما در بازار فیزیکی و به‌صورت نقدی اقدام به خرید یک کالا مانند خودرو کنید، شما تنها می‌توانید با بالا رفتن قیمت سود کنید و آن را در قیمت بالاتر بفروشید. اما قراردادهای آتی دو طرفه است و همین نکته موجب شده است تا جذابیت این بازار به نسبت بازار فیزیکی صد چندان شود.

در بازار آتی، شما اگر کالایی داشته باشید که احساس می‌کنید تا چند ماه بعد قیمتش کاهش خواهد یافت، می‌توانید طی یک قرارداد آتی، کالای خود را پیش فروش کنید. سپس در چند ماه بعد دوباره کالا خود را ارزان‌تر تهیه کنید و تفاوت این مبلغ را سود کنید.

مشخصات قرارداد آتی

• نوع کالای استاندارد: یکی از مشخصات اصلی قرارداد آتی، تعیین نوع کالا است. به‌طور مثال: در بورس ایران، کالا می‌تواند سکه، زعفران یا سایر محصولات کشاورزی باشد.
• اندازه قرارداد آتی: در واقع حجم خرید یک کالا است. به‌طور مثال حجم خرید سکه بهار آزادی در بورس می‌تواند مضربی از ۱۰ باشد.
• وجه تضمین اولیه: مبلغی است که در زمان انتشار قرارداد آتی در بورس، در توضیحات آن آورده شده است.
• تاریخ سررسید: تاریخ سر رسید نیز تاریخی است که قرارداد به پایان خواهد رسید.
• کارمزدها و جرایم: همچنین اگر قوانین مربوط به قرارداد آتی در بورس به هر دلیلی رعایت نشود، کارمزد و جرایم بالایی را برای یک طرف از خریدار یا فروشنده به دنبال خواهد داشت.
• نوسان قیمت روزانه: معمولا در زمان انتشار قرارداد آتی، نوسان قیمتی آن، تنها ۵ درصد پایین‌تر یا بالتر از قیمت روز قبلی خواهد بود.

لیست قراردادهای آتی در بورس

به‌طور مثال در ادامه لیست قرارداد آتی سکه بهار آزادی در بورس را آورده‌ایم.

و در آخر...
در بازارهای مالی معتبر دنیا، علاوه بر قابلیت معامله سهام، قراردادهایی نیز وجود دارند که می‌توانید با استفاده از آن‌ها کسب سود کنید و از ریسک‌های بزرگ بازار در امان بمانید. قرارداد آتی، پیمانی است که بین خریدار و فروشنده بر اساس یک قیمت معین در زمان حال بسته می‌شود اما تحویل کالا به آینده موکول می‌شود. قراردادهای آتی به دو نوع، قراردادهای آتی کالا و قراردادهای آتی مالی تقسیم می‌شوند. توجه کنید که اهرمی بودن معاملات قرارداد آتی، موجب می‌شود تا حتما یک نفر از طرفین خریدار یا فرشنده بسیار کسب سود کند و طرف دیگر زیان شدیدی را متحمل شود.