توافق برجام، تضمینی برای ثبات

همراز فیروزی - خبرنگار: در حال حاضر بحث مذاکرات وین همچنان داغ بوده و بازار سرمایه نیز چشم انتظار نتیجه این مذاکرات است. چرا که به سرانجام رسیدن توافق، یکی از ریسک‌های مهم بازار را رفع و راه را برای گسترش ارتباطات بین‌المللی هموار می‌کند. در این زمینه، پرسش‌هایی مطرح است از جمله اینکه نتیجه مذاکرات وین چه تاثیری بر بازار سرمایه می‌گذارد؟ همچنین درصورت به سرانجام رسیدن یا نرسیدن مذاکرات چه اتفاقی خواهد افتاد و چه مسیری پیش‌روی بازار سرمایه خواهد بود؟ در نهایت آیا به سرانجام رسیدن مذاکرات می‌تواند به جذب و رونق سرمایه‌گذار خارجی در بازار سرمایه کمک کند؟

فرصت ها و تهدید های قابل توجه

حمید مرتضی کوشکی، کارشناس بازار سرمایه درخصوص تأثیر مذاکرات وین بر اقتصاد و بازار سرمایه گفت: مذاکرات وین برای اقتصاد کشور و بازار سرمایه بسیار مهم است و درصورتی که به نتیجه برسد و شاهد امضا شدن توافقی اصولی باشیم یعنی توافقی که ماندگار باشد و دولت‌ها نتوانند آن را تغییر دهند، اولین اتفاقی که خواهد افتاد این است که پتانسیل جهش‌های ارزی در میان‌مدت گرفته خواهد شد. علت میان‌مدت بودن آن به این خاطر است که در فضای آرام سیاسی شاهد فضای آرام اقتصادی خواهیم بود و انتظارات تورمی از بین خواهد رفت اما اگر از مزایای توافق برای جذب سرمایه‌گذار خارجی برای توسعه زیرساخت کشور استفاده نشود، نقدینگی مجدد رشد می‌کند. به‌دلیل سرکوب‌های ارزی و نبود تورم‌های انتظاری، نرخ ارز جهش آنچنانی را ندارد اما ارزش اقتصادی ارز بالاتر از ارزش نرخی است که در بازارها قیمت‌گذاری می‌شود پس هنگامی که از واژه میان‌مدت استفاده می‌شود یعنی اینکه باید بتوان از مزایای توافق بهره برد در غیر این صورت بعد از مدتی فشردگی در بازار ارز، مجدد جهش ارزی را خواهیم داشت.

کوشکی در پاسخ به این پرسش که اگر مذاکرات وین به سرانجام نرسد چه اتفاقی خواهد افتاد، گفت: در حال حاضر تحریم‌ها به‌شدت رسوب کرده‌اند و دیگر اقتصاد بیش از این توانایی تحمل تحریم‌ها را ندارد و علت اینکه در حال حاضر بازارها جو آرامی دارند، این نیست که اتفاق مثبت اقتصادی افتاده باشد بلکه به این خاطر است که انتظارات از اتفاق مثبت سیاسی وجود دارد و همه چشم انتظار هستند که برجام امضا و شرایط بهتر شود. بنابراین اگر این امید تبدیل به ناامیدی شود، ماجرای بازارها متفاوت خواهد شد و مجدد صعود در بازارهای کالایی و بازارهای مالی مانند بازار سهام اتفاق خواهد افتاد.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، اگر توافق در دولت فعلی صورت بگیرد کار راحت‌تر است زیرا طرفین یکدیگر را می‌شناسند و بر موضوعات مورد بحث آگاه هستند و تسلط دارند و رابطه‌ای متقابل بین آنها شکل گرفته است اما اگر توافق در دولت بعدی به سرانجام برسد، اندکی سخت‌تر خواهد بود هرچند وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرده این کشور به پایبندی برای احیای برجام متعهد است اما نکته مهمی که وجود دارد، این است که موضع دولت آینده چه خواهد بود؛ اگر سفت و سخت بر یک سری از مواضع پافشاری کند و فعالان اقتصادی متوجه این شوند که فعلا قرار نیست توافقی صورت گیرد، کشور ما با کمبود منابع ارزی، کمبود کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای روبه‌رو می‌شود و شرکت‌ها مشکلات بسیاری خواهند داشت.
دراین صورت مجدد نرخ ارز روند صعودی در پیش خواهد گرفت اما اگر رئیس جمهور جدید سیاست متعادلی را در پیش گیرد، باتوجه به اینکه طبق گفته خودشان هدف دولت آینده این است که با دنیا رابطه سازنده‌ای داشته باشد، در چنین شرایطی وضعیت بازارها به همین شکل رکودی خواهد بود و در انتظار این خواهند بود که چه اتفاقی رخ خواهد داد.
وی در پاسخ به این پرسش که به سرانجام رسیدن مذاکرات می‌تواند به جذب سرمایه‌گذار خارجی کمک کند، گفت: درصورت به سرانجام رسیدن توافق انتظار نمی‌رود که سرمایه‌گذار خارجی به سرعت وارد اقتصاد شود زیرا ریسک بسیار بالا است و ترس دارند که سرمایه خود را وارد کنند و مجدد دو ماه دیگر اتفاق جدیدی رخ بدهد، بنابراین زمانی وارد خواهند شد و ارزش سرمایه‌گذاری خارجی ما بالاتر خواهد رفت که اقتصاد به ثباتی رسیده باشد و سرمایه‌گذاران خارجی این اطمینان را داشته باشند که در دوره‌ای حداقل ۱۰ تا ۱۵ ساله اتفاق سیاسی جدیدی نخواهد افتاد.
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد : درمجموع اگر مذاکرات وین به نتیجه نرسد شاهد جهش در بازارها از جمله بازار سرمایه خواهیم بود. اما از حدی به بعد دیگر تبعات اجتماعی آن باعث می‌شود بازدهی‌ها و سودهایش مطلوبیت نداشته باشد و اگر مذاکرات وین به نتیجه برسد شاهد ثبات در بازارها خواهیم بود. این ثبات در بازارها به معنای این نیست که قیمت‌ها تغییر نمی‌کند بلکه بازوی اصلی رشد بازار سرمایه یعنی دلار در میان‌مدت حذف می‌شود و عوامل درون‌زا نقش خود را بازی می‌کنند مانند طرح‌های توسعه‌ای که مربوط به افزایش تولید و فروش یا طرح‌های توسعه‌ای که مربوط به کاهش هزینه‌هاست. همچنین سرمایه‌گذار خارجی در بعد اقتصاد کلان و پروژه محور سخت وارد کشور خواهد شد اما برای دارایی‌های مالی راحت‌تر می‌تواند وارد شود.

رونق طرح‌های توسعه‌ای و برگشت منابع ارزی

حمزه قوچی فرد، مدیرعامل سبدگردان توانا درخصوص تأثیر مذاکرات وین بر بازار سرمایه گفت: تأثیر مذاکرات بر بازار غیرمستقیم و از دریچه دلار است. رفع تحریم‌ها دو تأثیر دارد؛ نخست تأثیری که بر نرخ ارز می‌گذارد. البته به‌دلیل وضعیت اقتصادی نباید انتظار کاهش زیاد را داشت و از طرف دیگر با برداشته شدن تحریم‌ها، هزینه‌های ناشی از آن کاهش پیدا می‌کند مانند هزینه دور زدن تحریم و هزینه تخفیفاتی که شرکت‌ها می‌دهند. این دو تأثیری است که رفع تحریم‌ها می‌گذارد و البته باتوجه به شرایط شرکت‌های مختلف، تأثیرات متفاوتی خواهد داشت. در مجموع تأثیر مثبت می‌گذارد زیرا در تحلیل‌های بازار سرمایه، نرخ ارز پایین دیده می‌شود و اگر هزینه‌هایی که به‌خاطر تحریم‌ها اعمال شده است، برداشته شود، وضعیت بسیاری از شرکت‌ها خوب می‌شود.

قوچی فرد در پاسخ به این پرسش که اگر مذاکرات به نتیجه برسد، چه مسیری پیش‌روی بازار سرمایه خواهد بود، گفت: در ابتدا باید فرض را بر ثبات متغیرهای دیگر گذاشت و بعد در مورد تأثیر برداشته شدن تحریم‌ها صحبت کرد. مثلا فرض کنیم، قیمت‌های جهانی در همین سطح باقی خواهند ماند، برآورد از نرخ ارز درصورت رفع تحریم‌ها حدود ۲۰ هزار تومان است. هنگامی که تحریم‌ها برداشته شود شرکت‌هایی که مشکل فروش دارند، شرکت‌هایی که هزینه دور زدن تحریم‌ها برایشان سرسام‌آور است، شرکت‌هایی که هزینه حمل و نقل بالایی دارند یا تخفیفات بالایی می‌دهند، مشکلات آنها رفع می‌شود و مسئله‌ای که در حال حاضر وجود دارد این است که برگشت پول با مشکل مواجه شده است یعنی بسیاری از شرکت‌ها می‌توانند بفروشند اما نمی‌توانند پول را دریافت کنند و بازگشت پول دشوار است و در صورت رفع تحریم‌ها این موارد تسهیل می‌شود. در مجموع تأثیر مثبتی می‌گذارد.

وی ادامه داد: البته تأثیر مثبت آن زیاد نخواهد بود و شوک به بازار وارد نمی‌شود. در حال حاضر همه در جریان توافقات هستند و قبلا نیز تجربه شده است. به‌همین دلیل بازار پیش‌بینی‌های خود را انجام داده است یعنی از ماه‌ها قبل نرخ ارز را در تحلیل‌هایش کاهشی ارزیابی می‌کند یا در برآوردهایش سعی می‌کند فروش‌هایی را برای شرکت‌ها در نظر بگیرد اما در مجموع تأثیر آن مثبت است و شرکت‌هایی که طرح‌های توسعه‌ای آنها به دلایل مختلف مانند اینکه تکنولوژی لازم نمی‌تواند وارد کشور شود، تأمین ارز صورت نمی‌گیرد، مشارکت‌کننده خارجی حاضر به همکاری نیست، می‌توانند مجدد طرح‌های توسعه‌ای خود را راه‌اندازی کنند.
قوچی فرد با بیان اینکه بعد از توافق بعضی از شرکت‌ها عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهند، گفت: ممکن است نرخ‌های فروش بالا رود، هزینه حمل و نقل کاهش پیدا کند و طرح‌های توسعه‌ای راه‌اندازی شود. البته بستگی دارد که توافق چگونه صورت گیرد، نباید مانند توافق قبلی باشد که زیاد جالب نیست و باید توافق جامع‌تری شکل بگیرد به ‌صورتی که با اعراب رابطه برقرار شود، رابطه با آمریکا بهبود پیدا کند و همچنین تضمین‌هایی که دو طرف به یکدیگر می‌دهند نیز تأثیرگذار است. به گفته مدیرعامل شرکت سبدگردان توانا، ثبات اقتصادی مهمترین اصل برای سرمایه‌گذاری است، یعنی سرمایه‌گذار خارجی که می‌خواهد وارد بازار سرمایه شود به ثبات اقتصادی از لحاظ ثبات نرخ ارز و امنیت سرمایه‌گذاری اهمیت می‌دهد. به‌طور کلی برقراری ثبات اقتصادی برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به بازار سرمایه خوب و تأثیرگذار است.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: جذب سرمایه‌گذار خارجی سریعا اتفاق نخواهد افتاد اما به مرور زمان می‌توان شاهد این اتفاق بود. در حال حاضر بازار سرمایه رو به رشد است و علت آن هم سیاست‌های دولت نیست. باتوجه به جوان بودن بازار سرمایه و اینکه قسمت اعظم شرکت‌هایی که در اقتصاد هستند، در بورس نیستند، عده کثیری از مردم درگیر بورس نیستند و درصد کمی به بورس به‌عنوان مکانی برای سرمایه‌گذاری نگاه می‌کنند و به هر میزان که زمان جلو می‌رود، به مرور مردم و شرکت‌های بیشتری وارد بازار می‌شوند. بنابراین لازمه توسعه بیشتر بازار سرمایه احساس می‌شود و یک سری اقدامات هم سیاستمداران باید انجام دهند مانند دخالت نکردن و پرهیز از قیمت‌گذاری دستوری یعنی کسی که در نهاد سازمان بورس یا نهادهای اجرایی است نباید به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم جریان قیمتی در بورس ایجاد کند، به‌صورت کاذب قیمت‌ها را بالا و پایین نکند و عاملی برای ایجاد حباب نباشد و اگر این اتفاقات رخ دهد، می‌توان بازار سرمایه را به سمت پیشرفت سوق داد.