ضرورت ساختارمندشدن سیستم بانکی

تأمین مالی از بازار سرمایه فرآیند پیچیده‌ای دارد که علاوه بر زمانبر بودن دشوار و عمدتا توسط شرکت‌های بزرگ قابل انجام است. البته زیرساخت‌هایی برای تأمین مالی خرد نیز در بستر بازار سرمایه ایجاد شده است.

سهم تأمین مالی بخش غیردولتی در بازار سرمایه نسبت به کل اقتصاد ناچیز است و به پنجاه هزار میلیارد تومان هم نمی‌رسد. در حالی که بخش بانکی نزدیک‌ به ۱۹۰۰۰ هزار میلیارد تومان تأمین مالی کرده است. این تفاوت فاحش لزوما به منزله کارایی سیستم بانکی نسبت به بازارسرمایه نیست. این موضوع از وضعیت فاجعه‌بار ترازنامه بانک‌ها در عدم توازن دارایی‌ با بدهی‌هایشان مشهود است. یعنی تأمین مالی از سیستم بانکی سریع‌تر و ساده‌تر و از طریق بازار سرمایه دقیق‌تر و طولانی‌تر است.
هر روش تأمین مالی در بورس بین سه ماه تا یک‌سال زمان می‌برد و موفقیت در انجام تأمین مالی نیز قطعیت ندارد و ممکن است در یکی از مراحل تأمین مالی به در بسته بخورید. همچنین هزینه تأمین مالی در بازار سرمایه که حسب مورد متفاوت است، در کمترین مقدار باز هم از هزینه بهره تسهیلات بیشتر است و خود دلیل کافی برای هجوم به بانک‌ها برای تأمین مالی است. در ابزارهای بدهی امکان دیرکرد در بازپرداخت اصل و فرع‌ها وجود ندارد و لذا نظم بسیار اهمیت دارد.
ولی ما شاهد تسهیلات بانکی هستیم که بارها تمدید می‌شوند. برای بهبود کمی و کیفی تأمین مالی در بازار سرمایه دو مسیر متفاوت وجود دارد. مسیر اول از ساختارمند شدن تأمین مالی در سیستم بانکی می‌گذرد تا امکان ارائه وام‌های بی‌کیفیت و تجدید تمدیدهای غیراصولی که سیستم بانکی را تا آستانه ورشکستکی برده است محدود شود.
در این صورت بسیاری از سرمایه‌پذیران چاره‌ای جز تأمین مالی گرانتر در بازار سرمایه نخواهند داشت. مسیر دوم از کاهش دیوانسالاری در تأمین مالی از طریق بازار سرمایه و ایجاد ابزارها و نهادهای مالی جدید می‌گذرد. ایجاد شرکت‌های رتبه‌بندی اعتباری که نیاز به رکن ضامن را رفع می‌کند یا ایجاد سکوهای تأمین مالی خرد یا تابلوی sme ها و تنوع بخشی در ابزارهای نوین مالی اسلامی در همین راستا بوده‌اند. افزایش کمی وکیفی نیروی انسانی در سازمان بورس از مهمترین راهکارهای تسریع در فرآیند تأمین مالی است.
همچنین با برون‌سپاری بخشی از وظایف سازمان بورس نظیر ارزیابی‌های کارشناسی طرح‌ها وگزارش‌ها، تکمیل مدارک و بررسی ارکان را می‌توان به نهادهایی مثل کانون‌های نهادهای سرمایه‌گذاری، کارشناسان رسمی یا کارگزاران واگذار کرد.

• مهدی قلی‌پور - نایب رئیس هیأت‌ مدیره سبدگردان الماس

• منبع: هفته نامه اطلاعات بورس شماره ۴۰۸