معاملات الگوریتمی از مفاهیم جدیدی است که وظیفه انجام معاملات بسیاری از فعالان بازار سرمایه را بر عهده دارد و به آنها کمک می‌کند با بیشترین سرعت معامله کنند. همچنین در کنترل احساسات و جلوگیری از تصمیمات خارج از چارچوب استراتژی معاملاتی نقش پررنگی دارد.
امید موسوی، نایب رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت تحلیلگر امید درمورد ضرورت استفاده از این معاملات و مزایا و معایب آن با هفته‌نامه اطلاعات بورس به گفت‌وگو پرداخت.
* معاملات الگوریتمی از مفاهیم جدید بازار است؛ حضور آن در شرایط فعلی چه ضرورتی دارد؟
معاملات الگوریتمی یکی از فناوری‌هایی است که می‌تواند در بازار استفاده و به سرمایه‌گذاران برای افزایش بهره‌وری معاملات کمک کند و مانند هر زمانی که از تکنولوژی استفاده میشود هزینه‌ها کاهش و کیفیت افزایش پیدا می‌کند. انتظار این است که وقتی تکنولوژی‌ها وارد بازار سرمایه میشود کارمزدها کاهش پیدا کنند چون حجم معاملات و بهره‌وری افزایش پیدا می‌کند. معاملات الگوریتمی بازار را بزرگ و پرعمق می‌کند. یک دلیل ساده برای این موضوع اینکه وقتی فردی می‌خواهد معامله‌ای را انجام دهد محدود به ساعت ۹ صبح تا ۱۲ ظهر نباشد و بتواند روز پنجشنبه و جمعه هم معاملات خود را انجام دهد. بنابراین بازار بزرگ و افرادی که تاکنون نمی‌توانستند وارد بازار شوند و در آن سرمایه‌گذاری کنند؛ به عنوان مثال کارمندان دولتی که در ساعت بازار مشغول کارند. از نمونه‌های دیگر افزایش عمق بازار می‌توان به این موضوع اشاره کرد که ممکن است فردی به‌واسطه ترس، طمع و هیجانی که دارد ۱۰۰ یا ۲۰۰ هزار سهمی که دارد را به یکباره به فروش برساند یا اینکه یکباره خریداری کند و این هیجانی معامله کردن باعث میشود قیمت بالاتری بخرد یا قیمت پایین‌تری بفروشد. اما یک ماشین می‌تواند به تدریج این موضوع را در بازار اجرا کند که هم بازار با هیجان مواجه نشود و به یکباره بالا و پایین نداشته باشد و هم سرمایه‌گذار بتواند با قیمت کمتر خریداری و با قیمت بالاتر فروشش را انجام دهد، زیرا الگوریتم به تدریج، با حوصله و خستگی‌ناپذیر این کار را انجام می‌دهد.
*مواردی که گفتید از جمله ویژگی‌های ماشین است، باتوجه به آن، هدف از استفاده از الگوریتم چیست؟
هدف از استفاده الگوریتم و ماشین در بازار کسب سود با کیفیت بیشتر، انجام راحت معاملات و همچنین هزینه کمتر برای سرمایه‌گذاری است. در بلندمدت انتظار این خواهد بود که کارمزد معاملات هم با پیشرفته شدن ابزارها کاهش پیدا کند؛ چراکه حجم معاملات بالا می‌ورد و برای کارگزاران و نهادهای مالی به صرفه است که کارمزد را برای افزایش معاملات کم کنند. در این حالت الگوریتم‌ها بسیار بهتر می‌توانند به‌عنوان دستیاری تکنولوژیک کنار سرمایه‌گذاران و معامله‌گران قرار بگیرند و در هرجنبه‌ای که فعالیت می‌کنند مانند سرمایه‌گذاری، انجام معاملات، بازارگردانی، سبدگردانی و ... به آنها کمک کنند.
* در حال حاضر مشکل بازار نقدینگی است و به‌نظر نمی‌رسد معاملات الگوریتمی از مشکلات بازار باشد.
دقیقا، سرمایه‌گذار می‌تواند با یکی از ابزارهای معاملاتی که در اختیار دارد از جمله تلفنی، آنلاین، الگوریتمی و آفلاین و ... معامله کند. بنابراین روش‌های مختلفی برای معامله کردن وجود دارد و طبیعتا همه این روش‌ها تفکر سرمایه‌گذار را اجرا می‌کنند. مشکل اصلی بازار این است که کسی نیست که سهم خریداری کند یا به عبارت دیگر خریدار کمتر از فروشنده است. عدم قطعیت‌هایی که در مورد برجام وجود دارد، نقدینگی کم، تغییر موضع‌های دولت، حمایت‌هایی که نتیجه ندادند و... بخشی از بدبینی سرمایه‌گذاران است. این موارد باعث شده افراد ترجیح دهند سرمایه خود را در بانک یا بازار دیگری که می‌توانند سود حداقلی اما بدون ریسک دریافت کنند، سرمایه‌گذاری کنند تا زمانی که تکلیف این عدم قطعیت‌ها مشخص شود بنابراین نمی‌توان گفت که الگوریتم خوب است یا بد، بلکه ابزاری همیشگی است که در روزهای مثبت و منفی بازار به‌کار می‌رود و برای هر شخصی که می‌خواهد راحت‌تر، کم هزینه‌تر و با استرس کمتر کار کند، مفید است مثل چرخ خیاطی برای خیاط، آیا در بازار رکودی یا رونق، خیاط چرخ‌خیاطی را کنار می‌گذارد!؟
- بیشتر بخوانید:
نفت ۹۰ دلاری چه تاثیری روی بازار سرمایه دارد؟
* کارمزد این معاملات به چه شکلی است؟
معاملات الگوریتمی از طریق معاملات آنلاین انجام میشود و کارگزار هزینه‌ای را از این بابت پرداخت می‌کند اما تاکنون بیشتر به این نحو بوده که کارگزار خود این هزینه را بر عهده گرفته است. به عبارت دیگر مشتری بابت استفاده از الگوریتم هزینه‌های مازاد بر کارمزدهای قانونی پرداخت نمی‌کند.
* مزیت عمق بخشی به بازار از ویژگی‌های قابل دفاع آن است؟
بزرگترین مزیت این است که در بلندمدت عمق بازار را زیاد می‌کند زیرا هر ابزاری مشتری خود را دارد و افزایش ابزارها باعث میشود بازار بزرگ شود و موارد دلخواه هر شخص در اختیارش باشد. مثلا یک دسته از مشتریان الگوریتم افرادی هستند که از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند و می‌خواهند در بازار با تحلیل و استراتژی مشخصی کار کنند. الگوریتم ابزاری است که بازار را بزرگ و فعالان آن را بیشتر می‌کند و هر ابزاری که بتواند افراد درگیر در بازار را بیشتر کند به نفع بازار است و عده‌ای که تمایل ندارند با سیستم قبلی کار کنند را وارد بازار می‌کند. مزیت دوم اینکه نقدشوندگی ایجاد می‌کند، یکی از مهمترین کاربردهای الگوریتم این است که بتواند معامله بیشتری از طرف بازارگردان‌ها انجام دهد و معامله بیشتر یعنی عمق بیشتر بازار، جلوگیری از ایجاد هیجانی صف خرید و فروش، نوسانات کمتر و ... مزیت بعدی هم اینکه با کنترل هیجانات و استرس و ترس و طمع منجر به سود بیشتر برای ما خواهد شد. طبیعتا نمی‌توان گفت در بازار سراسر منفی الگوریتم سود می‌کند اما قاطعانه می‌توان گفت فردی که از الگوریتم و تکنولوژی استفاده می‌کند در بازار منفی کمتر از بازار ضرر و در بازار مثبت بیشتر از بازار سود می‌کند.
* مهمترین چالشی که وجود دارد هزینه سرمایه‌گذاری بالای آن است.
درست است؛ اگر شخصی قصد راه‌اندازی الگوریتم را داشته باشد باید حدود ۲ تا ۵ میلیارد تومان برای راه‌اندازی سیستمی عادی هزینه کند و برای سیستم حرفه‌ای باید بیش از ۲۰ میلیارد تومان هزینه کند. بنابراین هزینه سرمایه اولیه بسیار بالایی می‌خواهد به همین دلیل فقط حقوقی‌ها یا شرکت‌های بزرگ تا قبل از این می‌توانستند این ابزار را اختصاصی کنند. البته شرکت ما برای انجام چنین هدفی تاسیس شده است و سعی کردیم با سرمایه‌گذاری در این زمینه، الگوریتم را به صورت رایگان در دسترس همه افراد قرار دهیم و هزینه آن را از کارگزاری دریافت کنیم. دیگر عیب آن این است که بازار شناخت خوبی نسبت به معاملات الگوریتمی ندارد و این باعث شده است که برداشت‌ها از این نوع معاملات متفاوت باشد یعنی فرهنگ‌سازی نشده است که الگوریتم چه کاری انجام خواهد داد، چه مزایایی دارد و ... که لازم است الگوریتم با همان قوانین و مقررات سامانه آنلاین کار می‌کند یعنی بیشتر از سه سفارش در ثانیه نمی‌تواند داشته باشد و کلیه قوانین بر آن حاکم است و نمی‌تواند تخلفی انجام دهد.
* الگوریتم‌ها بخشی از مشکلات هسته معاملات هستند؟
همانطور که گفته شد الگوریتم‌ها مانند سامانه‌های آنلاین بیش از سه سفارش در ثانیه نمی‌توانند ثبت کنند مثل یک سامانه آنلاین. از طرفی چون الگوریتم‌ها برای کاهش تاثیر در بازار سفارشات مشتری را به جای با هیجان و یکباره ارسال کردن طی زمان معامله می‌کنند، بنابراین به نفع هسته معاملات است که الگوریتم حضور داشته باشد و معاملات روان باشد تا اینکه به صورت هیجانی قله‌های ثبت سفارش ایجاد شود. به صورت کلی با وجود قوانین فعلی از جمله ۳ سفارش در ثانیه الگوریتم هیچ اثری روی هسته معاملات ندارد.
* رئیس پیشین سازمان امکان معاملات الگوریتمی برای همه اشخاص حقیقی و حقوقی را محقق می‌دانست؛ این مهم انجام شد؟
این امکان از قبل برای حقوقی‌ها فراهم بوده است و به دلیل هزینه زیاد نمی‌شد برای حقیقی‌ها فراهم باشد که بعد از ابلاغیه حدود سه ماه است که در یک کارگزاری سامانه معاملات الگوریتمی ویژه حقیقی‌ها راه‌اندازی شده است. البته روزانه تعداد محدودی از مشتریان اضافه می‌شوند اما فعال است و هرشخصی با هرشرایط و هر میزان پرتفویی در بازار می‌تواند از آن استفاده کند بنابراین ابلاغیه انجام و تمام مجوزها از سازمان بورس دریافت شده است.
* فکر می‌کنید روند بازار تا پایان سال چگونه خواهد بود؟
به‌نظر می‌رسد شاخص بازار تا پایان سال حدود یک میلیون و ۳۵۰ باشد یعنی رشد نسبتا اندک داشته باشیم و شاید بزرگترین ریسک عدم قطعیت اتفاقاتی مانند برجام، بودجه و تصمیمات دولت برای تأمین کسری بودجه است که تا پایان سال بخشی از این ریسک‌ها برطرف می‌شوند. مخصوصا برجام که مهمترین آن است و اگر تعیین تکلیف شود، شاید فروردین و اردیبهشت بازار بتواند جهت خود را پیدا کند و به‌نظر می‌رسد سال آینده به تبع تورمی که خواهیم داشت شاهد رشد حدود ۵۰ درصدی در بازار خواهیم بود.
- غزاله گروسی - خبرنـگار
نظر شما