لارنس کلاین؛ متخصص اقتصادسنجی

اقتصادسنجی، تحلیل آماری داده‌های اقتصادی برای دادن محتوای تجربی به روابط اقتصادی و پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد است. سال‌هاست که پیش‌بینی‌های اقتصادی با استفاده از مدل‌های رایانه‌ای بر بستر اقتصادسنجی انجام می‌شود. مبتکر این الگو، لارنس کلاین است.

لارنس رابرت کلاین، اقتصاددان آمریکایی روز ۱۴ سپتامبر ۱۹۲۰ در شهر اوماها (ایالت نبراسکا) به دنیا آمد. او پس از فارغ‌التحصیل شدن از کالج لس آنجلس سیتی، جایی که روش‌های محاسبه انتگرال و محاسبات خرد را فرا گرفت، به دانشگاه کالیفرنیا رفت و مدل‌سازی رایانه‌ای را آغاز کرد. کلاین در ۱۹۴۲ مدرک کارشناسی خود را از این دانشگاه دریافت کرد. در سال ۱۹۴۴ کلاین مدرک دکترای اقتصاد خود را از دانشگاه ام. آی. تی دریافت کرد. او نخستین دانشجوی مقطع دکترای پاول ساموئلسون (اقتصاددان آمریکایی و برنده جایزه نوبل اقتصاد) بود.

به دلیل تلاش برای ایجاد مدل‌های رایانه‌ای جهت پیش‌بینی روندهای اقتصادی بر بستر اقتصادسنجی که در دپارتمان اقتصاد دانشگاه پنسیلوانیا انجام شد، لارنس کلاین در سال ۱۹۸۰ موفق به دریافت جایزه نوبل اقتصاد شد. تلاش او در راستای ایجاد مدل‌های اقتصادسنجی و به‌کارگیری آنها برای تحلیل نوسان‌ها و سیاست‌های اقتصادی، این جایزه ارزشمند را برای او به ارمغان آورد. به دلیل فعالیت‌های کلاین، چنین مدل‌هایی به طور گسترده‌ای در میان اقتصاددانان مورد توجه و استفاده قرار گرفته است.

مارتین فلدستاین، استاد دانشگاه‌هاروارد درباره او به وال استریت ژورنال گفته بود: کلاین نخستین کسی بود که مدل‌های آماری متضمن اقتصاد کینزی را خلق کرد. این ابزارها هنوز هم از سوی فدرال رزرو و دیگر بانک‌های مرکزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• بیشتر بخوانید:

‌مهلت ثبت‌نام در سامانه یکپارچه خودرو تمدید شد؟

پس از اخذ مدرک دکترا، کلاین به کمیسیون «کاولس» وابسته به بنیادی به همین نام رفت. این موسسه پژوهش‌های اقتصادی ابتدا در دانشگاه شیکاگو مستقر بود. در این موسسه او مدل اقتصادی آمریکا را برای پیش‌بینی تغییرات و نوسان‌های تجاری و مطالعه اثرات سیاست‌های اقتصادی-سیاسی دولت طراحی کرد. پس از جنگ جهانی دوم، کلاین با استفاده از این مدل به درستی پیش‌بینی کرد که به دلیل افزایش تقاضای سربازانی که از جنگ بازگشته‌اند، آمریکا شاهد یک رونق اقتصادی خواهد بود. در آن زمان، بیشتر اقتصاددانان پیش‌بینی کرده بودند که اقتصاد آمریکا با رکود روبه‌رو خواهد شد. کلاین با استفاده از همین مدل، وقوع رکود ضعیف در پایان «جنگ کره» (۱۹۵۰ تا ۱۹۵۳) را به درستی پیش‌بینی کرد. در دانشگاه میشیگان، کلاین به همراه آرتور گلدبرگر (اقتصاددان و متخصص اقتصادسنجی) مدل‌های اقتصاد کلان را بهبود بخشید که به ارائه مدل کلاین-گلدبرگر منجر شد.

در سال ۱۹۵۴ عضویت کوتاه‌مدت کلاین در حزب کمونیست آمریکا برای وی دردسرساز شد. در آن زمان اعضای حزب کمونیست آمریکا به شدت تحت فشار بودند و او ناچار شد، عضویتش در این حزب را انکار کند. لارنس کلاین بعدها به دانشگاه آکسفورد رفت و به کمک سر جیمز بال (اقتصاددان انگلیسی) مدل اقتصادی بریتانیا را ارائه کرد که به مدل آکسفورد شهرت دارد.

کلاین در ۱۹۵۸ به آمریکا بازگشت و به دپارتمان اقتصادی دانشگاه پنسیلوانیا پیوست. یک سال بعد، مدال جان بیتز کلارک (یکی از دو جایزه معتبر اقتصادی) را دریافت کرد. اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی، کلاین رهبری پروژه موسوم به Brookings-SSRC را به عهده گرفت تا مدل اقتصادسنجی دقیقی برای پیش‌بینی وضعیت اقتصاد آمریکا در کوتاه‌مدت طراحی کند. او سپس مدل پیش‌بینی مبتنی بر اقتصادسنجی «وارتون» را طراحی کرد. این مدل که کوچکتر از مدل قبلی بود، به دلیل تحلیل شرایط تجاری به شهرت زیادی دست یافت. این مدل برای پیش‌بینی نوسان و تغییر در تولید ملی، حجم صادرات، رقم سرمایه‌گذاری و میزان مصرف، همچنین مطالعه اثر تغییرات نرخ مالیات، هزینه‌های عمومی، قیمت نفت خام و... بر این موارد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در جریان انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۷۶ کلاین به عنوان هماهنگ‌کننده گروه اقتصادی جیمی کارتر فعالیت کرد اما دعوت به پذیرش سمت در دولت وی را نپذیرفت. لارنس کلاین در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۳ در سن ۹۳ سالگی درگذشت.

• علی دانیال - روزنامه‌نگار