نگرانی از تجدید ارزیابی تزئینی

همانطور که می‌دانیم طبق استانداردهای حسابداری دارایی‌ها باید به قیمت‌ تمام شده در دفاتر ثبت و در صورت‌های مالی منعکس شوند اما این ظرفیت در استانداردهای حسابداری طی دهه‌های گذشته به دلیل وضعیت تورمی شدید وجود دارد که بتوان با ارزیابی دارایی‌ها به ارزش‌های منصفانه روز موسوم به تجدید ارزیابی، گزارشگری مطلوب‌تری با هدف ارائه اطلاعات مفید و به روز فراهم کرد، بنابراین با تجدید ارزیابی دارایی‌ها صورت‌های مالی از جمله ترازنامه و سود و زیان با ارزش‌های واقعی‌تر گزارش و مبنای تجزیه و تحلیل مناسب‌تری خواهند شد.

از آنجایی که شمول مالیات نسبت به مازاد تجدید ارزیابی در سال‌های گذشته حذف شد، ناشرین به تجدید ارزیابی دارایی‌ها تحت ضوابط معین رغبت پیدا کردند. اما در این روزها بحث تجدید ارزیابی مجدداً مطرح و مورد استقبال برخی فعالان بازار سرمایه، ناظرین و مقررات گذاران قرار گرفته و در میان نظرات به تجدید ارزیابی تمامی طبقات دارایی تاکید شده است. در حالی که تا کنون عموماً زمین به عنوان یک طبقه از دارایی که استهلاک پذیر نیست ارزیابی مجدد می‌شد تا ضمن بهره مندی از بخشی از مزیت تجدید ارزیابی سود شرکت کاهش نیابد، به عبارتی بالانس دو صورت مالی ترازنامه و سود و زیان از بعد مفید و به روز بودن برقرار نبوده است.
حال با تاکید بر ارزیابی تمامی طبقات عملا سایر دارایی‌های استهلاک پذیر باید تجدید ارزیابی شده و سود و زیان نیز تحت تاثیر آن واقعی‌تر نشان داده شود، بنابراین سود شرکت‌های مایل به تجدید ارزیابی به میزان استهلاک اضافی ناشی از تجدید ارزیابی کاهش می‌یابد و در واقع سود ناشی از تورم از سود و زیان خارج و سود واقعی‌تری مبنای بررسی عملکرد مدیریت خواهد بود.
با وجود مزیتی که از ارائه واقعی‌تر صورت‌های مالی بوجود می‌آید و صرف نظر از موضوعات چگونگی، تشریفات و مبانی ارزشیابی باید به جنبه‌های منفی تجدید ارزیابی در این دور توجه ویژه کرد. در وضعیت اقتصادی ناپایدار فعلی و وجود زیان انباشته بعضی از شرکت‌های بزرگ و کوچک، پیش‌ بینی می‌شود بعضی شرکت‌ها در مقایسه با عملکرد گذشته خود زیان ده و یا زیان انباشته‌شان افزایش یابد. این در حالی است که بسیاری از سهامداران تصمیم گیری برای خرید و نگهداری سهام بعضی از ناشرین را به انگیزه سود هر سهم و سود نقدی دریافتی (DPS) اتخاذ می‌کنند و این اتفاق اثر نامطلوبی در نظر این گروه از سرمایه گذاران خواهد داشت.
در مورد شرکت‌های دارای زیان انباشته و مشمول ماده ۱۴۱ نیز می‌توان پیشنهاد مقررات گذاری‌ برای گزینه تسویه مازاد تجدید ارزیابی با زیان انباشته را در نظر گرفت؛ چنانچه چنین اقدامی در قوانین سابقه دارد.
همچنین در اعلام حکم و وضع مقررات به تجدید ارزیابی تمامی طبقات دارایی باید تامل و احتیاط کرد زیرا برخی از سرفصل‌های دارایی به ویژه دارایی‌های نامشهود به شدت تحت تاثیر قضاوت‌های فردی، مفروضات و پیش‌بینی‌های آتی که از نظر قابلیت اتکا با دارایی‌های مشهود متفاوت است، در صورتی که ضوابط اختصاصی در مورد ارزشیابی دارایی‌هایی نظیر برند، امتیازات مالی و قراردادی، دانش فنی و ... و شرکت‌های دانش بنیان تعیین نشود، هدف از تجدید ارزیابی به انحراف خواهد رفت. در این خصوص هنوز در رعایت استاندارد حسابداری برای شناسایی این‌گونه دارایی‌ها و اندازه گیری ارزش آن شرکت‌های مزبور دچار ابهام بوده و نحوه گزارشگری متفاوتی دارند.

• سعید جمشیدی فرد - حسابدار رسمی
• شماره ۵۰۴ هفته نامه اطلاعات بورس