ذخیره‌ای هم که برای جایگزینی ماشین آلات مستهلک نگه می‌دارند هم دیگر کفاف نمی‌دهد. در ایران ابزار تجدید ارزیابی را بد برداشت و اجرا کرده اند و سال‌هاست در تورم‌های مختلف اجازه تجدید ارزیابی داده‌اند.
تجدید ارزیابی غیر هدفمند می‌تواند نتیجه عکس دهد، به طور مثال دارایی که برای شرکت سودی کسب نمی‌کند می‌تواند نتیجه معکوس بر تجدید ارزیابی بگذارد. در ایران هنوز استانداردهای لازم به طور کامل شناسایی نشده است و باید حتماً رعایت شود و افراد متخصص نیز باید آن را اجرایی کنند. این تجدید ارزیابی آسیب زننده است و حتی صورت‌های مالی را گمراه می‌کند، بنابراین تجدید ارزابی در شرایط تورمی ضروری است اما اگر استانداردها رعایت نشود نتیجه عکس خواهد داد.
مساله استهلاک نیز نکته مهمی است که بر خلاف استانداردهای بین المللی آن را به حساب نمی‌آورند در صورتی که در دنیا اینطور نیست، درواقع این مجوز شرکت‌ها را ترغیب می‌کند تا خود را از مالیات خلاص کرده و طبق قانون ۱۴۱ قانون تجارت تجدید ارزیابی کنند، کاری که بانک‌ها به خصوص دولتی سال‌هاست این کار را انجام می‌دهند تا بدهیشان از اصل سرمایه کمتر شود هرچند با این ترفند هم نتوانستند این کار را انجام دهند در حالی که طبق استانداردهای بین المللی مازاد تجدید ارزیابی در ارزش ویژه سهامداران نگه داری می‌شود ولی به حساب سرمایه نمی‌رود و اگر استهلاکی هم باشد از محل تجدید ارزیابی است بنابراین مشکل مالیاتی هم ندارد، در حالی که در ایران یکی از مشکلات موجود این است که مثلا وقتی شرکتی تجدید ارزیابی کرد و ارزش آن از یک میلیارد به ۱۰ میلیارد رسید، مالیاتش هم ۱۰ برابر می‌شود، بنابراین هم سود سالانه کم می‌شود هم مالیات بیشتری باید پرداخت کند زیرا اگر استهلاک داشته باشد سود شرکت به شدت کاهش می‌یابد و همین باعث می‌شود سهامداران فروشنده شوند. هرچند سود شرکت‌ها در شرایط تورمی باید کاهش پیدا کند زیرا از آنجایی که دارایی را جایگزین می‌کنیم باید یک اندوخته وجوه استهلاکی داشته باشیم که از محل آن دارایی جدید را خریداری کنیم و با نقدینگی هم روبه‌رو نشویم.
در دنیا مازاد تجدید ارزیابی و تفاوت قیمت روز غیر قابل انتقال به سرمایه است در حالی که در ایران تاکید بر این است که به حساب سرمایه منتقل شود. هزینه استهلاک افزایش قیمتی که در تجدید ارزیابی تعیین می‌شود از محل سود و زیان سال جاری تامین نمی‌شود بلکه از اقلام مازاد تامین می‌شود. بنابراین باعث می‌شود سود و زیان شرکت روال عادی خود را طی کند و اگر بر فرض در شرایط تورمی نیاز به وجوه بیشتری برای جایگزینی دارایی‌هایی که در حال مستهلک شدن است شود باید حساب اندوخته وجوه استهلاکی را ایجاد کنند و مقداری از سود سالانه را کنار بگذارند تا بتوانند نقدینگی لازم برای خرید تجهیزات جدید تامین کنند.
- غلامرضا سلامی - کارشناس مالی
- شماره ۵۰۴ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما