ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بورس بین‌الملل اتفاقی بعید است شاید ایرانیان مقیم خارج از کشور مشارکت کنند اما تا تغییرات بنیادی به لحاظ سیاسی در رابطه ایران با دنیا محقق نشود، چنین پروژه‌هایی روی زمین می‌ماند.
نکته قابل توجه درمورد بورس بین‌الملل این است که هنوز جزئیات آن مشخص نیست و به‌طور کلی چنین موردی در دنیا وجود ندارد بنابراین هر مقوله‌ای که پسوند بین‌الملل به آن بزنند، صرفا بین‌الملل نمی‌شود. البته از این نظر که بورسی شخصی بوده و کارکرد بین‌المللی داشته باشد اما هرکدام از بورس‌های دنیا مانند بورس نیویورک، بورس Euronext اروپا، توکیو و حتی بورس تهران و ... با اینکه بورس کشوری هستند اما بین‌المللی‌اند. مثلا بورس توکیو بورس ژاپنی نیست و بورسی است که سهام آمریکایی هم در آن وجود دارد، سهام کشورهای مختلف سپرده و معادل آن را خرید و فروش می‌کنند و بازار ثانویه برایش ایجاد میشود، بنابراین این مکانیزم‌ها پیچیده و گسترده است و لزوما با تأسیس بورس بین‌الملل، بین‌المللی نمی‌شود و تاحدودی به این عنوان مشکوک هستم.
بورس تهران را هم می‌توان بین‌المللی کرد یعنی قوانین را به نحوی تغییر داد که شرکت‌های خارجی هم بتوانند وارد شوند و سرمایه‌گذاری کنند یا مثلا شرکت‌های ایرانی را ببرند و وارد شرکت‌های بین المللی و بورس‌های خارجی کنند و به طور کلی از مفهوم بین‌الملل چنین تعبیری برداشت میشود اما اینکه هیأت مؤسس ساختاری ایجاد کند مبنی بر اینکه بورس بین‌الملل راه‌اندازی شده است مثل سایر تجربه‌های ناموفق میشود و شکست می‌خورد. مانند بورس انرژی که به این سرنوشت دچار شد یا حتی فرابورس که اشتباهات استراتژیک زیادی داشت، به طوری که شرکت‌هایی که ماهیت بازار اولیه داشتند، وارد بازار ثانویه کرد و حباب سال ۹۹ برایشان ایجاد شد. بنابراین اشتباهات استراتژیک در درک بازارهای بین‌المللی داریم که از این عبارات استفاده می‌کنیم به همین خاطر هم است که این نوع پروژه‌ها مرتبا روی میز می‌ماند و مجدد برمی‌دارند و درنهایت هم شک می‌کنند که اصلا از اول ایده درستی بوده است یا خیر.
درنتیجه صراحتا می‌گویم چیزی به عنوان بورس بین‌الملل در کشورهای پیشرفته نداریم و این عنوانی غلط است. در این میان به فرض اینکه چنین بورسی تأسیس هم شود و سرمایه گذاران خارجی وارد شوند ساختاری موازی با بورس فعلی میشود. می‌توان با تغییر جزئی در رگولیشن‌ها یعنی تسهیل سرمایه‌گذاری خارجی در بورس خودمان جنبه بین‌المللی به بورس داد. ورود شرکت‌های خارجی به بورس ایران تأثیرات مثبتی دارد و انتقال تکنولوژی، عمق پیدا کردن بازار سرمایه، اینکه ابزارهای نوینی که این روزها عرضه شده مانند آپشن‌ها با استراتژی‌های متنوع‌تری اجرا میشود، مشکل نقدینگی شرکت‌های فعلی حل میشود، مشکل حجم سرمایه شرکت‌های حال حاضر حل میشود و همچنین به دنبال این جریان دولت راه می‌افتد و ممکن است تأثیراتی روی تعرفه‌های گمرکی در فازهای بعدی داشته باشد ازجمله این اثرات مثبت است که البته همانطور که گفته شد همه اینها از زمین سیاست بیرون می‌آید. سرمایه‌گذاری خارجی در بازار اولیه در سال گذشته حتی به یک میلیارد دلار هم نرسید و درمجموع بعید است تا ۶،۷ سال آینده بتوانیم ۱۰۰ میلیارد دلار از دنیا جمع کنیم.
- داریوش روزبهانه - عضو هیأت مدیره کارگزاری بانک خاورمیانه
- شماره ۵۰۹ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما