شوک دوگانه جنگ در بازارهای کالایی

به گزارش صدای بورس، بانک جهانی روز دوشنبه هشدار داد، در صورت تشدید درگیری‌ها در خاورمیانه، قیمت نفت ممکن است به بیش از ۱۵۰ دلار در هر بشکه افزایش یابد و در صورت کاهش عرضه توسط تولیدکنندگان کلیدی، خطر تکرار شوک قیمت نفت در دهه ۱۹۷۰ وجود دارد. در این گزارش که به چشم‌انداز بازارهای کالایی در سه ماهه پیش‌رو پرداخته، آمده است: درگیری طولانی مدت اسرائیل و حماس می‌تواند منجر به افزایش شدید قیمت انرژی و مواد غذایی شود که باعث یک شوک دوگانه برای بازارهای کالایی می‌گردد که هنوز از تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین درگیرند.
از زمان جنگ روسیه در اوکراین که به افزایش قیمت نفت و بسیاری از کالاهای اساسی در دنیا منجر شد، توان اقتصادی بسیاری از کشورها برای بروز یک شوک دیگر کاهش یافته است. آمارهای کشورهای بزرگ دنیا نیز حکایت از احتمال بروز رکود اقتصادی دارد به طوری که گفته می‌شود در صورتی که آمارهای کنونی تولید و اشتغال برای یک فصل دیگر ادامه یابد ایالات متحده رسما وارد یک فاز رکودی خواهد شد و این در مورد اروپا نیز صدق می‌کند؛ چین نیز با تضعیف آمارهای اقتصادی روبه‌رو است و همه این موضوعات نشان‌دهنده شوک‌های مضاعف با تشدید قیمت انرژی و رشد هزینه‌های تولید در کشورهای صنعتی است.

نفت تا ۱۵۰ دلار بالا می‌رود
در این رابطه فایننشیال تایمز در گزارشی با اشاره به اظهارات ایندرمیت گیل، اقتصاددان ارشد بانک جهانی و معاون ارشد اقتصاد توسعه، نوشت: پیش‌بینی می‌شود که قیمت کل کالاها در سال آینده ۴.۱ درصد کاهش یابد و قیمت نفت به طور متوسط به ۸۱ دلار در هر بشکه برسد که از ۹۰ دلار در هر بشکه پیش‌بینی شده در سه ماهه جاری، پایین‌تر است؛ اما در صورت تشدید درگیری در خاورمیانه، این چشم‌انداز می‌تواند به سرعت معکوس شود. در بدترین سناریو ممکن است عرضه جهانی نفت بین ۶ تا ۸ میلیون بشکه در روز کاهش یابد و قیمت‌ها را به ۱۴۰ تا ۱۵۷ دلار در هر بشکه برساند - در صورتی که تولیدکنندگان برجسته عرب مانند عربستان سعودی به سمت کاهش صادرات حرکت کنند. این گزارش می‌افزاید که تحت سناریوهای مختلف، قیمت‌ها می‌تواند به ۱۰۲ تا ۱۲۱ دلار در هر بشکه برسد.
در این گزارش آمده قیمت گاز اروپا در این ماه به بالاترین سطح خود از ماه مارس جهش کرده، زیرا معامله‌گران نگرانند که اختلالات خط لوله به عرضه جهانی ضربه بزند. با این حال در لحظه تنظیم این گزارش قیمت بنچمارک برنت در روز دوشنبه به کمتر از ۸۹ دلار در هر بشکه رسید که نسبت به سطح پس از آغاز جنگ اخیر در حدود ۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
بانک جهانی در گزارش خود آورده که اقتصاد جهانی نسبت به اکتبر ۱۹۷۳، زمانی که اعضای عرب اوپک صادرات خود را به ایالات متحده و سایر کشورهایی که از اسرائیل در جنگ یوم کیپور حمایت کردند، کاهش دادند و قیمت نفت خام را چهار برابر کردند، در موقعیت بهتری برای مقاومت در برابر شوک عرضه قرار دارد، با این حال هشدار داد که هنوز بهبودی کامل در بازارهای کالا از تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ صورت نگرفته است و سیاست‌گذاران باید هوشیار باشند. اگر درگیری‌ها تشدید شود، اقتصاد جهانی برای اولین بار در دهه‌های اخیر با یک شوک انرژی دوگانه مواجه خواهد شد که عواقب شدیدی برای امنیت غذایی در کشورهای فقیرتری خواهد داشت که در حال حاضر با افزایش سطح گرسنگی روبه‌رو هستند. افزایش قیمت نفت و گاز همچنین هزینه‌های حمل و نقل و کود را افزایش می‌دهد و کالاهای کشاورزی را گران‌تر می‌کند.
تحت یک سناریوی اختلال متوسط که عرضه جهانی نفت بین ۳ تا ۵ میلیون بشکه در روز کاهش می‌یابد، قیمت‌ها می‌تواند به محدوده ۱۰۹ تا ۱۲۱ دلار در هر بشکه افزایش یابد. در یک سناریوی اختلال کوچک، با کاهش عرضه نفت خام بین ۵۰۰ هزار تا ۲ میلیون بشکه در روز، تخمین زده می‌شود قیمت نفت به ۹۳ تا ۱۰۲ دلار در هر بشکه برسد، اما این تمام ماجرا نیست.
مشاور امنیت ملی ایالات متحده نسبت به افزایش خطر گسترش جنگ به یک درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر هشدار داده و معتقد است نگرانی‌هایی در مورد تأثیر آن بر امنیت انرژی جهانی وجود دارد. در واکنش به این درگیری، شورای امنیت سازمان ملل متحد یک جلسه اضطراری برگزار کرده و امارات متحده عربی به دنبال یک راه‌حل الزام‌آور برای توقف فوری درگیری‌هاست. ایالات متحده یکی از ۱۴ کشوری بود که به قطعنامه مشابه ارائه شده توسط اردن رای منفی داد. امارات اکنون به دنبال راه‌حلی برای توقف فوری جنگ است.

کدام سرمایه‌گذاری بهتر است؟
یکی از سوالاتی که سرمایه‌گذاران در این بحبوحه از خود می‌پرسند، این است که کدام سرمایه‌گذاری در این شرایط مناسب‌تر است؟ بی‌سی‌ای ریسرچ، یک شرکت استراتژی سرمایه‌گذاری جهانی، معتقد است که سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و دفاعی بالاترین بازدهی را خواهد داشت.
مت گرتکن، استراتژیست ارشد ژئوپلیتیک در بی سی ای ریسرچ، معتقد است ایالات متحده خواهان رویارویی تمام عیار با ایران نیست، چراکه اولا نمی‌خواهد جریان نفت را قطع کند و ثانیا ایرانی‌ها منافع مشترکی با آمریکا دارند، با این حال هنوز احتمال ورود ایران به جنگ بالای ۳۰ درصد است که یک ریسک بسیار بالا برای اقتصاد جهانی محسوب می‌شود.
این چالش زمانی که روسیه همچنان در دام تحریم‌های غرب ناشی از تهاجم مستمر به اوکراین است، جدی‌تر به نظر می‌رسد و احتمال کاهش بیشتر عرضه نفت را تقویت می‌کند.
در این بین بررسی بازارهای امن سرمایه‌گذاری مانند طلا و اوراق قرضه خزانه‌داری ایالات متحده نیز خالی از لطف نیست. کارشناسان جهانی می‌گویند پیش از شروع جنگ نیز جهان با نرخ‌های بهره بالا و تورم دست و پنجه نرم می‌کرد و این جنگ بر آتش آن افزوده است. قیمت طلا در این مدت ۱۰ درصد افزایش یافته و در زمان تنظیم این گزارش قیمت اونس جهانی به محدوده دو هزار دلار رسیده است. با این حال بازار طلا تحت تاثیر سیاست‌های فدرال رزرو نیز هست و تنها جنگ تعیین‌کننده مسیر آتی آن نیست و پیش‌بینی می‌شود فدرال رزرو به دلیل بازدهی بالاتر اوراق قرضه آمریکا، نرخ بهره را بدون تغییر نگه دارد.
با این حال به گزارش کیتکو، قیمت طلا در برابر دلار پس از یک اصلاح متوسط به بالاترین حد خود در پنج ماه اخیر بازگشته و انتظار می‌رود قیمت کمی اصلاح شود، زیرا انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به این که فدرال رزرو سیاست نرخ‌های بهره بالاتر برای مدت طولانی‌تر را ادامه دهد، افزایش یافته و از طرفی نسبت به چشم‌انداز کوتاه‌مدت برای طلا در بحبوحه تشدید تنش‌های خاورمیانه بالا است.
از طرفی بازدهی ۱۰ ساله اوراق خزانه‌داری ایالات متحده به ۴.۸۵ درصد افزایش یافته است و انتظار می‌رود در بحبوحه نگرانی‌های مربوط به کسری بودجه بیشتر، افزایش یابد. داده‌های تورم اصلی هزینه مصرف شخصی (PCE) که در روز جمعه منتشر شد، نشان داد که شاخص‌های تورمی همچنان سرسختانه بالا هستند.
به علاوه نظرسنجی S&P Global هفته گذشته نشان داد که PMI تولیدی ایالات متحده برای اولین بار پس از ۱۱ ماه به آستانه ۵۰.۰ رسیده است که همه این موارد در بالا نگه داشتن نرخ‌های بهره تاکید دارد. بر اساس این تحلیل‌ها، چشم‌انداز تقاضای طلا صعودی است و میانگین متحرک نمایی ۲۰ روزه (EMA) یک آمار صعودی بالاتر از میانگین متحرک نمایی ۵۰ و ۲۰۰ روزه ارائه کرده است.
کارشناسان می‌گویند: اهمیت طلا در سبدهای بلندمدت در سال‌های اخیر در کنار ناآرامی‌های ژئوپلیتیکی افزایش یافته و سرمایه‌گذاران باید به رغم افزایش اخیر، مواضع موجود خود را حفظ کنند. به خصوص آن که این درگیری احتمالا به طور معناداری تشدید خواهد شد.

شاخص‌های کالایی چه می‌گویند؟
شاخص CRB که مخفف عبارت Commodity Research Bureau Index است، نشانگر تغییرات بازارهای کالایی جهانی است. با توجه به اینکه فراوانی بازارهای کالا، نوع کالاها و موقعیت مکانی آنها در تغییرات قیمت کالاها بسیار تأثیرگذار است، این شاخص باید وجود داشته باشد تا به عنوان دماسنج بازارهای کالا کار کند. این شاخص در بازارهای مالی دنیا، جهت قیمتی بخش‌های مختلف کالایی را می‌سنجد. این شاخص از مدت ابتدای جنگ تاکنون رشد ۸.۷ واحدی را پشت سر گذاشته است.
شاخص LME که سبدی از فلزات اصلی معامله شده در بورس لندن را نشان می‌دهد، با ۱۱۶ واحد رشد روبه‌رو شده که نشان می‌دهد جنگ غزه بازارهای کالایی پایه را در جهان به سمت رشد سوق می‌دهد که بخشی از این روند، به دلیل پیش‌بینی افزایش قیمت انرژی است و بخشی دیگر رکود کشورهای تولیدکننده اصلی این فلزات. در این بین، وضعیت S&P GSCI با ۱۱۵ واحد رشد روبه‌رو شده است. این شاخص نشان می‌دهد مجموع کالاها اعم از انرژی و کشاورزی روند رو به رشدی را در پیش گرفته و نویددهنده بروز تورمی بزرگ در جهان است.

• حمزه بهادیوند چگینی - روزنـامه‌نـگار
• شماره ۵۱۶ هفته نامه اطلاعات بورس