آسیب شوک های ارزی به صندوق های سرمایه گذاری

عبدالرضا عیسوند حیدری در گفت وگو با «صدای بورس» در خصوص تاثر گذاری صندوق های سرمایه گذاری بر بازار سرمایه و ریسک های آن گفت: صندوق های سرمایه گذاری با ارزش دارایی هایی بالغ بر ۸۷۵ همت در پایان مهرماه ۱۴۰۲ در بازار سرمایه به عنوان عوامل جهت دهی بر حرکت بازار سرمایه نقش دارند که سهم صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت تا تاریخ مذکور به ۵۷۲ همت رسیده است این یعنی نقش بی بدیل آنها به عنوان بازوی تامین مالی همچنان برای بخش تولید در اقتصاد کشور قابل توجه است هر چند یک بازیگر ناکارآمد و بدهکار بزرگ به شبکه بانکی به نام دولت با وضع قوانین دلخواه به این منابع ارزان قیمت دسترسی پیدا می کند .

وی افزود: همچنین از نگاه مدیریت ریسک می توان به مهمترین ریسک های پیش روی این صندوق ها اشاره کرد که ریسک نقدینگی، تغییر نرخ بهره و نرخ بهره بین بانکی در صدر این ریسک ها قرار می گیرند.

عیسوند حیدری ادامه داد: در شرایطی که سیاست گذاری در نرخ بهره به شیوه دستوری و اعمال رویکردهای غیرتخصصی باشد این صندوق ها در معرض ریسک نقدینگی قرار می گیرند بطوریکه سرمایه گذاران با انگیزه سفته بازی و کسب سود از سایر بازارها، منابع را خارج می کنند. از سوی دیگر، نوسان در نرخ بهره می تواند منجر به تغییر پرتفوی سرمایه گذاران حقیقی و نهادی شودکه این به زبان مدیریت ریسک، ریسک بازار خواهد بود.

عضو هیات مدیره بیمه هوشمند فردا در خصوص چالش های این حوزه بیان کردو اظهارداشت: اما یکی از پر چالش ترین بحث ها، همان حضور دولت در بازاری است که با وجود استقال ضعیف سازمان بورس، روند خود را به رخ سایر بازندگان و بازیگران کشیده است. سوال این است که تابع عکس العمل دولت نسبت به نرخ بهره برای تامین مالی سالانه چه روندی دارد؟ اگر بصورت کاملا شفاف میزان نرخ بهره موثری که دولت بابت تامین مالی به صندوق های سرمایه گذاری پرداخت می کند مشخص شود می توان با عددی که در بودجه سالانه برای تامین مالی دولت اعمال می شود این تابع عکس العمل را استخراج و رفتار نرخ بهره تا سررسید را پیش بینی کرد.

وی افزود: اما این مو ضوع یک وظیفه نظارتی برای سازمان بورس است که همچنان به عنوان یک حلقه گم شده، پنهان مانده است. بر اساس گزارش ارائه شده در فیپیران، ۱۳۸ صندوق با درآمد ثابت در بازار سرمایه حضور دارند که سازمان بورس تصور می‌کند که شرایط رقابتی را برای این نهادهای مالی ایجاد کرده است این در حالی است که این بازار از نظر سیاست گذاری برای خرید و فروش سهام، حد نصاب هایی در نظر گرفته که در ترکیب دارایی ها، کانال ناهمگن است و این روح رقابت را از این بازار دور کرده است. از سوی دیگر آیا آن رویکردی که واحد ناظر نسبت به صندوق های سرمایه گذاری در خصوص موضوعات نظارتی بر آنها یک رویکرد ی کملا هوشمندانه است یا خیر ؟ آیا ابزار های نوین مثل یادگیری ماشین و هوش مصنوعی توانسته در محاسبات ریسک صندوق های سرمایه گذاری ورود کند و ابزارهای هوشمند و دیجیتال، تا چه میزان از طرف مدیران صندوق ها برای این صندوق ها طراحی شده اند؟ که واحد ناظر می تواند نقش تسهیل گری را بیشتر کند و متخصصان را با در نظر گرفتن بودجه های توسعه ای به حضور در این بازارها ترغیب کند.

عضو هیات مدیره بیمه هوشمند فردا با اشاره به بازدهی صندوق های سرمایه گذاری افزود: مسئله دیگری که باید به آن اشاره کرد، میزان بازدهی است که صندوق های سرمایه گذاری بدست می آورند با توجه به آن چیزی که در بازار مرسوم است اکثر مدیران این صندوق ها نسبت به کنز این بازدهی اقدام می کنند و تمام آن سود و بازدهی را که می سازند به سرمایه گذاران همان دوره پرداخت نمی کنند و بهانه آن ذخیره برای مواقع ضرورت و سقوط در بازار است که این راه حل معقولی نیست چرا که بازدهی که برای سرمایه گذار یک دوره خاص کسب شده است در دوره ای دیگر به سرمایه گذاران آتی پرداخت می شود. که البته ریسک مالیاتی آن نیز وجود دارد که احتمال سازمان مالیاتی هنوز به این مسئله ورود نکرده است.چرا که مدیران صندوق به این فکر می کنند که ما باید یک حداقل سودی را برای سرمایه گذاران به نسبت (ytm)بازار بسازیم لذا اگر بازدهی بیشتر باشد همه آن را در ارزش خالص دارایی ها NAV)) ماهانه نشان نمی دهند.

وی ادامه داد: از دیگر نکات مهم صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت این است که هر صندوق تا ۶۰ همت می تواند ارزش دارایی داشته باشد و آیا سازمان بورس برنامه ای برای بالا بردن ریسک ارزش دارایی این صندوق ها در نظر گرفته است مثال اگر صندوقی به ۱۰۰ همت رسید همچنان می تواند ارزش دارایی ها را افزایش دهد لذا در آینده نزدیک اگر شوک های ارزی بسیاری ایجاد شود یک ابر چالش و یک ریسک فاجعه آمیز در صندوق های بزرگ را شاهد خواهیم بود که چه بسا تمام بازار را به سقوط بکشاند و به ریسک عدم نقدشوندگی دارایی ها جهت دهد.

عیسوند حیدری در پایان تصریح کرد: ریسک عمده بعدی این است که نقدشوندگی صندوق های سرمایه گذاری درامد ثابت در هاله ای از ابهام قرار دارد بطوریکه ضامن نقدشوندگی هر صندوق توسط بانکی است که بصورت غیرمستقیم مالک آن است این در حالی است که باید ضامن نقد و در بازار بانکی توزیع شود و باید دید برای هر صندوق چند ضامن نقدشوندگی وجود دارد و برای مثال ضامن صندوق ۶۰ همت باید نزد حداقل ۵ بانک ضامن نقدشوندگی داشته باشد.