به گزارش صدای بورس، شهریور ۱۳۸۲ بود که در راستای تحقق اهداف برنامه سوم و چهارم توسعه که مطابق با آنها شورای عالی بورس موظف به راه‌اندازی و گسترش بورس‌های کالایی در ایران شناخته شده بود، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران به عنوان نخستین بورس کالایی در ایران آغاز به فعالیت کرد. پس از گذشت یک سال و در شهریور ۱۳۸۳، سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی ایران نیز فعالیت خود را آغاز کرد.
در آذر ۱۳۸۴ و بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، شرکت بورس کالای ایران، از ادغام بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی تشکیل شد و پس از پذیره‌نویسی و برگزاری مجمع عمومی، از مهر ۱۳۸۶ کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار رسما آغاز کرد. از این سال به بعد، تمامی فعالیت‌های اجرایی بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی به شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) منتقل شد. این شرکت دارای تالارهای معاملاتی در تهران و کیش است و معاملات صادراتی در تالار کیش انجام می‌شود. در مهر ۱۳۹۰، شرکت در بازار پایه فرابورس پذیرفته شد و سپس به بازارهای بالاتر منتقل شد تا در نهایت در مهر ۱۴۰۰ به بازار اول تابلوی اصلی بورس اوراق بهادار تهران رسید. امروز، یک تاریخ بیست ساله پشتوانه بورس کالای ایران است. تاریخی که اعتبار آن، یک بستر مناسب برای معاملات انواع محصولات صنعتی و معدنی، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و محصولات کشاورزی در قالب قراردادهای نقد، نسیه، سلف و کشف پریمیوم در بازار معاملات فیزیکی و فرعی فراهم کرده است.
در واقع هلدینگ توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه - به اختصار «میدکو» - به صورت صددرصد خصوصی و سهامی عام به منظور سرمایه‌گذاری و توسعه در بخش معادن و صنایع معدنی کشور، با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار کشور و پذیره‌نویسی عمومی و سرمایه ۱۰۰۰ میلیارد ریال، درآذرماه سال ۱۳۸۶ تأسیس و آغاز به کار نموده است. سرمایه میدکو با افزایش سرمایه در چهارده مرحله به میزان ۲۰۰,۰۰۰ میلیارد ریال افزایش یافته است. در میان تمامی شرکت‌هایی که در حوزه معدن و صنایع معدنی در کشور فعالیت می‌کنند، شرکت توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه جایگاه ویژه‌ای دارد و می‌توان چشم‌انداز روشنی برای آن متصور بود. «میدکو» که با شعار «توسعه ما از معدن آغاز می‌شود» پا به این عرصه گذاشته طی سالیان گذشته بارها رکورد بالاترین سرمایه‌گذاری معدنی را به خود اختصاص داده است و توانست در سال گذشته رتبه ۳۵ برترین شرکت‌های کشور را به دست بیاورد.
تأثیرات یک الزام در بورس کالا
در مهر ۱۴۰۰، وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) بخشنامه‌ای صادر کرد که تولیدکنندگان فولاد را ملزم به عرضه محصولات خود در بورس کالا می‌کرد. طبق این بخشنامه، اگر تولیدکنندگان محصولات فولادی خود را در بورس عرضه نمی‌کردند، اجازه خرید شمش از بورس را نداشتند. این تصمیم بر اساس تأکیدات مقام معظم رهبری بود که همه تولیدات شمش و مقاطع فولادی باید در بورس کالا عرضه شوند. بخشنامه شامل محصولاتی مانند بیلت، بلوم، دال، ورق‌های فولادی، میلگرد، تیرآهن، نبشی، ناودانی، لوله و پروفیل بود و فروش خارج از بورس را ممنوع کرد. پس از این تصمیم، تولیدکنندگان فولاد و مواد معدنی محصولات خود را به بورس کالا آوردند. اکنون، با حدود سه سال، می‌توان مشاهده کرد که این تغییر چگونه بر سهم عرضه و تولید شرکت‌های فولادی مختلف تأثیر گذاشته و نقش مهمی در بازار فولاد کشور ایفا کرده است.
از آن تاریخ، تولیدکنندگان فولاد و محصولات معدنی به طور چشمگیری سهم خود را در بورس کالا افزایش دادند. این سهم با گذشت زمان و رشد تولیدات در این بخش به طور مستمر افزایش یافته است. بر اساس آخرین آمار، تولید فولاد در کشور در سال ۱۴۰۲ به ۳۲ میلیون و ۱۰۸ هزار تن رسیده که نشان‌دهنده رشد ۵.۵ درصدی نسبت به سال گذشته است. همچنین، در دو ماه نخست سال جاری، این آمار نشان‌دهنده افزایش ۱.۶ برابری تولید نسبت به مدت مشابه سال گذشته است. اگرچه این رشد نسبتاً کم است، اما امیدواری‌هایی را برای آینده به همراه دارد. بر اساس گزارش انجمن فولاد ایران، در دو ماهه اول سال جاری، بیشترین رشد تولید در بخش‌های اولیه زنجیره آهن و فولاد مشاهده شده است. تولید کنسانتره سنگ آهن با رشد ۱۷.۶ درصدی و گندله با افزایش ۶.۸ درصدی همراه بوده است. تولید آهن اسفنجی نیز با رشد قابل توجه ۱۴ درصدی مواجه بوده است. تولید انواع ورق‌های فولادی نیز رشد ۳.۶ درصدی داشته که عمدتاً ناشی از افزایش ۳.۱ درصدی تولید ورق گرم بوده است، در حالی که تولید ورق سرد کاهش یافته است.
«میدکو»، آکتور کلیدی صنعت فولاد
باید گفت که صنایع فولادی و معدنی با تأثیر چشمگیری در بازار بورس کالا حضور دارند و به تدریج به عناصر حیاتی این بازار تبدیل شده‌اند. برای مثال، یکی از پیشتازان در تولید محصولات فلزی و معدنی در ایران، «میدکو» (شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه) است. «میدکو»، به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان فلزات اساسی در ایران، با شعار استراتژیک «توسعه ما از معدن آغاز می‌شود»، از سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را شروع کرده است. این شرکت توانسته است با پایبندی به این شعار، جایگاه برجسته‌ای در بازار فلزات کشور را به دست آورد.
از آنجا که ماهیت اصلی «میدکو» یک شرکت سرمایه‌گذاری است، اصلی‌ترین محل درآمدزایی و شناسایی سود شرکت نیز به کسب سود از طریق سهام شرکت‌های زیرمجموعه مرتبط می‌شود و هرچه شرکت‌های زیرمجموعه «میدکو» بتوانند عملکرد عملیاتی و مالی بهتری را سپری کنند، طبیعتا «میدکو» نیز با جهش سودآوری بیشتری همراه می‌شود. طی سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نیز با توجه به بهبود طرح‌های توسعه شرکت‌های فرعی به خصوص شرکت فولاد سیرجان ایرانیان و افزایش توان تولیدی آنها، میدکو توانست جهش سودآوری قابل توجهی را به ثبت برساند. «میدکو» در سال ۱۴۰۲ موفق به کسب درآمد ۵۸ هزار میلیارد تومانی از محل فروش ۷ میلیون تن محصول شده است. سبد محصولات «میدکو» اقلام متنوعی را از فولاد خام و گندله و آهن اسفنجی گرفته تا محصولاتی همچون کک، آهک پخته و دولومیت پخته در بر می‌گیرد. با این حال روند درآمدزایی شرکت از فروش محصولاتش در تمامی سال‌ها به یک شکل نبوده و به دلایل متعددی این روند در سال‌های مختلف دستخوش تغییراتی بوده است. با تمام این تفاسیر اما روند درآمدزایی در شرکت‌های زیرمجموعه «میدکو» طی سالیان گذشته افزایشی بوده و به نظر می‌رسد که با افزایش توان تولید و نزدیک شدن به ظرفیت اصلی، این مسیر درآمدزایی با جهش قابل توجهی در سال‌های پیش‌رو همراه شود.
میدکو چطور به بازیگر کلیدی بورس تبدیل شد؟
در این راستا، کیوان جعفری طهرانی، مدیرعامل معدن گلستان و تحلیلگر ارشد بازار بین‌المللی آهن و فولاد، در خصوص میزان تولید صنعت فولاد و چگونگی میزان عرضه این تولیدات در بورس کالا اظهار کرد: در حال حاضر تولید قطعی فولاد رقمی بین ۳۰ تا ۳۳ میلیون تن است. اما فراموش نکنیم که قطع گاز در زمستان و قطع برق در تابستان، به شدت بر این تولیدات تاثیر مخرب گذاشته است و این مساله، فارغ از بحران داخلی هشداردهنده است چراکه جایگاه ایران به عنوان دهمین تولیدکننده فولاد جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ضمن اینکه از مهر ۱۴۰۰، وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) طی بخشنامه‌ای، کلیه تولیدکنندگان فولاد را ملزم به عرضه تمام محصولات خود در بورس کالا کرد. الزامی که بر سهم عرضه و تولید شرکت‌های فولادی مختلف تأثیر گذاشته است.
او درباره تاثیر «میدکو» بر بازار فلزات اساسی به خصوص فولاد افزود: «میدکو» به عنوان یکی از شرکت‌های بزرگ در صنایع معدنی کشور چه در رابطه با عرضه‌های بورسی و چه در حوزه تولید و صادرات تاثیر بسیار زیاد در این زمینه داشته است. طبیعتا تولیدات «میدکو» می‌تواند باعث تقویت رتبه‌بندی جهانی ایران در رابطه با چرخه زنجیره فولاد شود؛ مسیری که «میدکو» را به بازیگری کلیدی در بورس کالا بدل می‌کند.
جعفری طهرانی در خصوص ظرفیت‌های تولید «میدکو» در مقابل ظرفیت‌های کل تولید فولاد در کشور تشریح کرد: شرکت ذوب‌آهن اصفهان و میدکو تنها شرکت‌های موجود در کشور هستند که به منظور ایجاد تنوع در سبد انرژی و کاهش فشار بر شبکه گازی و برق کشور، از فناوری کوره بلند استفاده می‌کنند؛ شرکت ذوب‌آهن از سال ۱۳۵۰ و «میدکو» از نیمه دوم دهه ۹۰. مزایای این فناوری این است که کمتر تحت تاثیر قطع گاز زمستانی قرار می‌گیرد. همچنین در کوره بلند، قابلیت شارژ سنگ‌آهن هماتیت به عنوان سینتر وجود دارد که البته فارغ از عیار آهن باید حاوی منگنز نیز باشند. به این ترتیب این دو شرکت باعث شدند که ۱۰ درصد از معادن هماتیت کشور فعال شوند. این در حالی است که ۹۰ درصد دیگر معادن، باید با تکنولوژی‌های جدید فرآوری تبدیل به مگنتیت و کنستانتره شوند و بعد مورد استفاده قرار گیرند. اما درباره «میدکو» به طور خاص، به نظر می‌رسد با توجه ظرفیت حدود ۴ میلیون تن تولید میدکو، حدود ۱۰ درصد از فولاد کشور وابسته به این شرکت باشد. او در نهایت درباره تاثیر توقف احتمالی ظرفیت تولید «میدکو» در بورس کالا گفت: در حال حاضر، ارزش بازار این شرکت حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان است و با ۲۰۰ میلیارد برگه سهم و شناوری ۲۰ درصد، در بازار دوم بورس فعالیت می‌کند که درصد قابل توجهی است. خروج احتمالی «میدکو» سبب صعود هیجانی بهای شمش فولاد، بیلت و در امتداد آن، محصولات نوردی چون میلگرد خواهد شد. امید می‌رود دولت چهاردهم راه‌حلی منطقی برای پروژه‌های ساختمان‌سازی ارائه دهد. ضمن اینکه به نظر می‌رسد فولادسازان کشور باید هرچه سریع‌تر آماده تولید محصولات نوردی مورد استفاده در صنعت ساختمان شوند.
البته باید توجه داشت که دلیل ارزش بالای میدکو در بازار سهام به چشم‌انداز مساعد آن بازمی‌گردد زیرا «میدکو» شرکت‌های زیرمجموعه پرپتانسیلی دارد که فعلا در سطح پایینی از ظرفیت خود قرار دارند و با توجه به پروژه‌های کلانی که شرکت قرار است طی دو الی سه سال آینده به بهره‌برداری برساند، احتمالا به یکباره شاهد جهش درآمدزایی و سودآوری شرکت باشیم که می‌تواند ارزش شرکت‌های زیرمجموعه و به تبع آن ارزش خالص دارایی‌های «میدکو» افزایش می‌یابد. بنابراین می‌توان دلیل این قیمت گذاری بالا را چشم‌انداز مثبت شرکت در سال‌های پیش‌رو از نگاه فعالان بازار سرمایه دانست که موجب شده است این شرکت را با دید متفاوتی از دیگران مقایسه کنند.
«میدکو» زیر ذره‌بین آمار
«میدکو» سهم زیادی در تولید و عرضه محصولات فولادی و معدنی دارد. این شرکت در بازار بورس کالا به ترتیب سهم‌های زیر را به خود اختصاص داده است:
- ۲۰ درصد از شمش فولادی (بیلت و بلوم)
- ۱۵ درصد از مس کاتدی
- ۱۲ درصد از فروسیلیس
- ۱۰ درصد از لوله مسی
- ۱۰۰ درصد از شمش منیزیم
همچنین، «میدکو» ۱۲ درصد از تولید کنسانتره سنگ‌آهن کشور را در اختیار دارد و با داشتن ۱۰ درصد از ظرفیت تولید فولاد، دومین ظرفیت تولید بزرگ فولاد خام در کشور است. «میدکو» از فناوری‌های پیشرفته برای تولیدات خود استفاده می‌کند. این شرکت نوین‌ترین فناوری تولید مس به روش بیولیچینگ صنعتی را در جهان دارد و از فناوری‌های کوره بلند و احیای مستقیم بهره می‌برد.
بر اساس گزارش‌های مالی، «میدکو» در سال اخیر با تولید ۱.۸ میلیون تن فولاد، ۶ درصد از ظرفیت تولید فولاد کشور را به خود اختصاص داده است. سهم این شرکت در تولید آهن اسفنجی ۲.۳ درصد و در تولید گندله سنگ‌آهن ۹.۱ درصد است. بنابراین اهمیت «میدکو» در صنعت فلزات به قدری بالا است که هرگونه اختلال در تولید یا عرضه محصولات آن، می‌تواند به مشکلات جدی در بازار فلزات اساسی کشور منجر شود. به همین دلیل، پایداری و عملکرد موثر این شرکت برای اقتصاد کشور بسیار اهمیت دارد.
آینده و چشم‌انداز
با توجه به تأثیر بالای شرکت «میدکو» در بازار، امکان تضمین سودآوری سهامداران این شرکت در شرایط پایدار سیاسی و اقتصادی کشور وجود دارد. حفظ و بهبود جایگاه فعلی این شرکت نیازمند حمایت دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت است. «میدکو» باید به گونه‌ای عمل کند که اطمینان و پایداری سهامداران را تضمین کرده و به توسعه اقتصادی کشور کمک کند. با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته و بهره‌وری بالا، این شرکت نقش مهمی در بازار بورس کالا و صنعت فولاد کشور ایفا می‌کند. حمایت‌ها و توجه به این شرکت می‌تواند به توسعه پایدار صنعت فولاد و افزایش سودآوری سهامداران کمک کند.
کیوان جعفری طهرانی تحلیلگر ارشد بازار بین المللی
شماره ۵۴۷ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما