این روزها حتی از برخی کارشناسان بازار سرمایه زیاد می‌شنویم که الگوریتم باعث منفی شدن بازار شده است. کافی است نگاهی به گزارش سازمان بورس که تازه درخصوص معاملات الگوریتمی منتشر کرده، بیندازیم. نکته اول این گزارش این است که حجم فروش بازارگردان و معاملات الگوریتمی از حجم خرید کمتر است. به این معنی که الگوریتم‌ها بیشتر برای خرید در بازار استفاده می‌شوند و فروش را کاربر از همان سامانه آنلاین ثبت می‌کند یعنی سامانه‌های آنلاین عادی فروش بیشتری دارند، نسبت فروششان از خریدشان بیشتر است.
همچنین گفتنی که ارزش معاملات در انواع الگوریتم‌ها در بازار حدود ۱.۳۵ درصد از کل معاملات و حدود ۲ درصد آنلاین است که طبیعتا این حجم کم نمی‌تواند بر بازار سرمایه اثر بگذارد و جهت‌دهی کند.
در اکثر روزهای منفی بازار، الگوریتم‌ها خریدار بودند و فروش‌هایشان را در روزهای مثبت انجام دادند. تقریبا تمامی بازارگردان‌ها در زیان هستند و روی کدال کل اطلاعات صندوق‌های بازارگردانی است و می‌توان این موضوع را بررسی کرد. این موضوع به این معنا است که معاملات الگوریتمی باعث شده زیان سهامداران کم شود. در قیمت‌هایی سهامداران خرید خود را انجام دادند، باعث خروج عده‌ای شدند و به جای آن ضرر را خودشان تحمل کردند. اگر فرض این است که اینها در حال نوسان‌گیری هستند یا بازار را منفی می‌کنند، باید به این نکته دقت کرد که باید سودشان به نحوی نمود پیدا کند، بر این اساس وقتی اینها سود نمی‌کنند این فرضیه را رد می‌کند و اشتباه است. ضمن آنکه معاملات الگوریتمی از ۹:۰۱ سفارشگیری‌شان شروع میشود و حتی سر خطی هم نمی‌توانند بزنند و تا قبل از ۹:۰۱ بسته هستند. همچنین الگوریتم هر یک ثانیه می‌تواند Order بزند درصورتی که آنلاین عادی یعنی یک کاربر سرمایه‌گذار که از آنلاین در حال سفارش‌گذاری است، می‌تواند در هر ثانیه تا ۳ Order بزند و مجاز است ولی همانطور که گفته الگوریتم‌ها در هر ثانیه فقط یک Order می‌توانند بزنند بنابراین نمی‌توانند Order چینی کنند؛ سریع بگذارند و حذف کنند.
نکته دیگر اینکه هیچ الگوریتم غیر مجوزی هم نداریم که اینگونه برداشت شود الگوریتم‌های غیرمجازی هستند که جو بازار را بر هم می‌ریزند چون طبق گفته سخنگوی سازمان، این نهاد چند پارامتر برای معاملات الگوریتمی تعریف کرده است. یکی از پارامترهای تعریف شده OTR (نسبت Order به Trade) است که کنترل می‌کند سفارشات کاربر نسبت به معاملاتش بیش از حد مجاز نشود. اگر بیش از حد مجاز شود، کاربر را می‌بندد و مهم نیست که الگوریتمی باشد یا عادی.
الگوریتم دیگری که سازمان بورس دارد، دارکوب است که اگر حجم معاملات کم با تعداد زیاد انجام شود و از حد مجاز فراتر رود دوباره کد را مسدود می‌کند بنابراین این ادعا که الگوریتم‌های غیرمجازی در حال برهم زدن بازار هستند هم مردود است. گفتنی است برای درست شدن بازار باید مطالبه درست کرد یعنی در حال حاضر نرخ بهره غیر رسمی ۳۲ درصد مؤثر سالانه بانکی وجود دارد؛ به این معنا که اگر منابعی خوبی داشته باشید یک بانک می‌تواند به شما ۳۲ درصد مؤثر سالانه به‌صورت روزشمار بهره بدهد. با این نرخ بهره و بدون ریسک، وقتی شخصی می‌تواند سود مطمئنی از بانک بگیرد، چرا باید در بازار سرمایه با ریسک‌های مختلف و عدم قطعیت مثل تصمیمات دولت برای شرکت‌ها، نرخ دستوری برای صنایع، سرکوب نرخ ارز، عدم اجازه به شرکت‌ها برای افزایش نرخ متناسب با تورم، تغییرات زیاد در قوانین، ریسک جنگ، تحریم‌ها، هزینه انتقال و ... سرمایه‌گذاری کند. موارد گفته شده از دلایل منفی شدن بازار هستند و نیاز به اصلاح حکمرانی اقتصاد و ارتباط سالم با دنیا داریم که سخت است بنابراین باید در شرایط فعلی دل به رشد دلار بست.
- امید موسوی - عضو هیأت مدیره شرکت الگوریتمی تحلیلگر امید
- شماره ۵۵۳ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما