کاهش ضریب سفته‌بازی محصولات پتروشیمیایی در بورس

به گزارش صدای بورس، نگاهی به وضعیت معاملات محصولات پلیمری در بورس کالا در شش ماهه اول امسال و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل نشان می دهد با آن که عرضه این محصولات توسط شرکت های تولیدکننده چندان تغییری نداشته، اما میزان تقاضا نزدیک به ۱۷ درصد کاهش را تجربه کرده است.

نگاهی به جدول عرضه ها نشان می دهد میزان عرضه محصولات پلیمری در سال جاری تنها ۳۶ هزار تن در مقایسه با پارسال افزایش یافته و به ۲ میلیون و ۸۶۸ هزار تن رسیده است. این در حالی است که میزان تقاضا در حدود ۷۱۰ هزار تن کاهش یافته و به ۳ میلیون و ۴۸۷ هزار تن رسیده است.
در حوزه محصولات شیمیایی نیز در نیمه اول امسال میزان عرضه ها در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۳۰۰ هزار تن افزایش را تجربه کرده و این در حالی است که میزان تقاضا در این دو دوره تنها با ۵ هزار تن کاهش روبه‌رو شده است که نشان می دهد تعادل در بازار شیمیایی در هر دو بخش عرضه و تقاضا در دو دوره مورد بررسی حاکم است.
تحولات مذکور در حالی است که قیمت ارز نیمایی در دو دوره تقریبا نزدیک به ۱۰ هزار تومان افزایش یافته و قیمت محصولات پلیمری و شیمیایی تحت تاثیر قیمت ارز روند صعودی را تجربه کرده است، اما این روند صعودی تحت تاثیر تحولات واقعی تر در بورس کالا قرار گرفته است.
در توضیح این موضوع باید گفت در شش ماهه اول امسال و به خصوص از خرداد ماه به بعد افزایش قابل توجه قیمت ارز نیمایی عاملی مهم در تغییر وضعیت تقاضا بوده است. افزایش حدودا ۱۲ هزار تومانی قیمت ارز نیمایی در یک سال گذشته به کاهش شکاف ارز آزاد و نیمایی منجر شده و این مساله روی تقاضای دلالی در این بازار اثر داشته است و این در حالی است که ثبات عرضه ها در دو دوره مورد بررسی به دلایلی همچون نظارت ها و کاهش نسبی تولید به خصوص در فصل تابستان امری طبیعی است. از نظر آماری نسبت تقاضا به عرضه در شش ماه سال قبل در محصولات پلیمری ۱.۴ بوده که این نسبت در سال جاری به ۱.۲ رسیده است. در محصولات شیمیایی نیز این نسبت از حدود یک واحد به ۰.۸ کاهش یافته است. این بدان معناست که تقاضای کاذب در بازار کاهش یافته و باید این موضوع را ناشی از کاهش سودآوری معاملات دلالی در بازار محصولات پتروشیمیایی تلقی کرد.
در این بین دو مساله در شرایط کنونی برای بازار این محصولات حائز اهمیت است؛ نخست آن که قیمت هر دلار آمریکا از ۶۳ هزار تومان عبور کرده و اختلاف قیمت با ارز نیمایی بار دیگر در حال اوج گرفتن است. هرچند مشخص نیست این روند تا کجا ادامه می یابد و مسایل ژئوپلیتیکی چه نتایجی در بازار ارز به همراه خواهد داشت، اما این موضوع شرایط را برای دولت چهاردهم که قصد دارد فاصله ارز نیمایی و آزاد را کاهش و ارز را تک نرخی کند سخت خواهد کرد.
در این بین افزایش قیمت ارز می تواند بار دیگر پروسه تقاضای دلالی در بورس را تقویت کند و شرایط را برای فعالان این صنعت سخت تر کند. فعالان صنایع بالادست معتقدند عرضه ها در بورس کالا برای آنان سودآور نیست و به نظر می رسد این تحلیل ناظر بر همان اختلاف قیمتی ناشی از عرضه در بازار آزاد و یا صادرات باشد.هرچند رقابت بین معامله گران در سال های گذشته توانسته بخش قابل توجهی از این امر را متعادل کندف با این حال اکنون که این رقابت‌ها تا حدی کاهش یافته، به نظر می رسد تولیدکنندگان به وضعیت عرضه در بورس انتقاد دارند.
واقعیت آن است که بهترین مکانیزم عرضه محصولات پتروشیمی از کانال بورس کالا است و حتی در این مسیر باید عرضه های وارداتی نیز در این مسیر هدایت شوند. این در حالی است که رشد قیمت نفت در سه ماه اخیر شاخص قیمت محصولات پتروشیمی را در بازارهای جهانی تقویت کرده و صادرات از توجیه مناسبی برخوردار شده است؛ اما الزام به عرضه در بورس این فرصت را از فعالان این حوزه گرفته است.
با تمام این تفاسیر واقعیت غیر قابل انکار آن است که صنایع مادر در قبال صنایع پایین دست دارای شرح وظایفی هستند که عدول از آن می تواند مشکلات بزرگی را در چرخه ارزش افزوده در کشور ایجاد کند و برای این منظور ضروری است عرضه ها در بورس با رعایت سقف و قیمت های مناسب و رقابتی صورت پذیرد.