دست اندازهای ناتمام صنایع 

اگر به صورت تاریخی p/e ttm بازار را بررسی کنیم، می‌بینیم که در دهه ۸۰ رنجی که داشته بین عدد ۴/۵ تا ۸/۵ بوده است. پس از آن در دهه ۹۰ این p/e برای شرکت‌های بورسی رشد کرده تا اینکه اواخر دهه ۹۰ اعداد خیلی نجومی تری را می‌بیند که پیک آن تقریبا نزدیک به ۳۸ و ۴۰ واحد بوده و بعد از آن سقوطی را تجربه می‌کند که دوباره یک پیکی را می زند که در واقع ۱۲ واحد است. در فروردین ۱۴۰۲ و اردیبهشت معروف بازار که شروع به ریختن می‌کند و این p/e ttm در واقع پایین‌تر می‌آید و الان هم که در مورد این موضوع صحبت می‌کنیم، عدد آن در حدود ۵/۹ است. اولا که باید این را بدانیم یک اندیکاتور شاید گذشته نگر باشد، بیشتر سرمایه گذاران در واقع علاقمند هستند بدانند که شرکت‌ها در سال‌های آتی چه سودهایی را می سازند، چه قیمت‌هایی را پیدا می‌کنند و همین p/e ttm فوروارد که خیلی مد نظر بازار بوده است.
اما خود این موضوع p/e ttm چند نکته جالب و خوب دارد برای افرادی که بخواهند بازار را رصد و بررسی کنند. اولین موضوع اینکه نوساناتی که به صورت کلی در p/e ttm داریم بیانگر این موضوع است که تصمیماتی که دولت‌های مختلف در دوره‌های مختلف می گرفتند و به صورت کلی نهادهای حاکمیتی و سیاست‌های اقتصادی اتخاذ می‌کنند، اثرات خیلی شدیدی دارد. به عنوان مثال تقریبا از سال ۱۴۰۱ شرایط کمی از نظر اقتصادی سخت شد به خصوص برای شرکت‌های بورسی مسائل متعددی به وجود آمد مثل موضوع قطعی برق در تابستان که خیلی صنایع را اذیت کرد. البته همچنان کشور با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کند و صنایعی مثل صنایع فولاد، سیمان و سایر صنایع را خیلی تحت تاثیر قرار داد و کار را به جایی رساند که شرکتی مثل فولاد خوزستان تابستان امسال زیان ده شد و بقیه شرکت‌ها هم خیلی وضعیت خوبی را از خود به جا نگذاشتند. عدم ناترازی برقی که داریم در صنعت کشورمان یکی از عواملی است که باعث می‌شود سود شرکت‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد، ریسک شان بالاتر برود و این p/e ttm آنها پایین بیاید. مسائل مختلف دیگری که می‌توان اشاره کرد مثل قطعی گاز در زمستان است که به اندازه کافی نتوانستیم به دلایل مختلفی در صنعت گاز سرمایه گذاری کنیم. یکی دیگر از عوامل مهمی که p/e ttm را کاهش می‌دهد تا از تاریخی که داشته پایین تر بیاورد و سودآوری شرکت‌ها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در واقع به نظر می‌رسد این صنعت کلاً زیان ده شده است. در صنعت خودروسازی که با سیاست‌های اشتباه مثل قیمت گذاری دستوری باعث شده که صنعت زیان ده شود و در باتلاقی قرار بگیرد که بیرون آمدن از آن خیلی سخت باشد. به صورت کلی وقتی که ریسک‌ها در بازار افزایش پیدا می‌کند چه برای یک نفر خاص یا برای کلیت صنایع که در بازار سرمایه هستند، این p/e ttm را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درست کردن آن هم اینکه یک سیاستگذاری‌های اشتباهی که در گذشته شده مثل قیمت‌گذاری‌های دستوری که در صنایع مختلف می‌بینیم که سودآوری شرکت‌ها را هم خیلی تحت تاثیر قرار می‌دهد، برداشته شود. سرمایه گذاری کردن در زیرساخت‌هایی مثل صنعت برق و صنعت گاز باعث می‌شود که ما قطعی برق و قطعی گاز نداشته باشیم که دوباره p/e ttm شرکت‌ها و سودآوری آنها بهتر شود و شرکت‌ها قیمت‌های بالاتری رو تجربه کنند. در نهایت هم یک انتفاعی از آن بابت سرمایه گذاران بورسی فعالیت می‌کنند، به دست بیاورند.
این اقدامات یعنی اجرای سیاست گذاری‌های درست و درست اجرا کردن در واقع قوانینی که وجود دارد اگر بتواند شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد، p/e ttm فوروارد را به عنوان شاخصی که سرمایه گذاران بیشتر به آن اهمیت می‌دهند را هم ‌می تواند تحت تاثیر قرار دهد و باعث رشد آن شود. در مجموع این اقدامات می‌تواند اعتماد را بازار سرمایه بیشتر کند و اگر افراد ببینند که ریسک عجیب و غریبی درگیر در بازار سرمایه نیست و دولت یا نهادی نیست که سودآوری این شرکت‌ها را تهدید کند، باعث می‌شود که افراد بیشتری وارد بازار سرمایه شوند و آن دانش مالی فراگیرتر شود تا افراد بیشتری بتوانند از منافعی که در بازار وجود دارد استفاده کنند.

• عرفان کاظم‌زاده - کارشناس بازار سرمایه