حسابرسی داخلی و تضاد نقش 

براساس استانداردهای بین‌المللی اجرای حرفه‌ای حسابرسی داخلی (IPPF) که توسط بنیاد پژوهشی انجمن حسابرسان داخلی منتشر شده است، حسابرسی داخلی یک فعالیت مستقل، اطمینان‌بخش، واقع‌بینانه و مشاوره‌ای است که برای ارزش افزایی و بهبود عملیات سازمان طراحی شده است.
ظهور حسابرسی داخلی ریشه در احساس نیاز به ابزارهای تائید مستقل دارد و در طول دوران، دستخوش تغییرات بسیاری شده است. سیر تکاملی حسابرسی داخلی در جهان نشان می‌دهد که در طی قرن بیستم و بیست و یکم، پیشرفت آشکاری در عناصر ساختاری و نگرش حرفه‌ای حسابرسان داخلی به وجود آمده است. با بررسی روندهای مؤثر بر حسابرسی داخلی در جهان و ایران، تقریبا سیر تاریخی مشابهی نیز در ایران (با تاخیر حدودی ۳۵ ساله) تا رسیدن به وضع کنونی مشاهده می‌شود. با وجود قدمت بیش از هفتادساله حرفه حسابرسی داخلی در ایران، تا پیش از سال ۱۳۹۱، به استثنای برخی رهنمودها و بخشنامه‌های بانک مرکزی، دستورالعمل یا الزام قانونی خاصی از سوی سازمان‌ها در این مورد ابلاغ نشده بود. با عنایت به تصویب «دستورالعمل کنترل‌های داخلی ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران»، راه اندازی انجمن حسابرسان داخلی ایران که تشکلی حرفه‌ای، غیرسیاسی و غیرانتفاعی است و لازم‌الاجرا شدن «منشور فعالیت حسابرسی داخلی شرکت نمونه (سهامی عام)» و «منشور کمیته حسابرسی شرکت نمونه (سهامی عام)» در سال ۱۳۹۱، این سال را می‌توان سال درخشانی برای حرفه حسابرسی داخلی در ایران تلقی کرد. به دلیل نوپا بودن، چالش‌های فراوانی در ابعاد مختلف در ارتباط با حسابرسی داخلی شرکت‌های ایرانی وجود دارد و آن از اثربخشی لازم برخوردار نبوده و با وضعیت مطلوب فاصله دارد.
یکی از عوامل عدم اثربخشی، وجود تضاد نقش در حسابرسی داخلی است که به معنای رخداد همزمان دو یا چند فشار است به‌گونه‌ای که تمکین یکی از آنها، امکان تمکین دیگری را با مشکل مواجه می‌سازد. حسابرسان داخلی به صورت ذاتی درگیر تضاد نقش می‌باشند؛ زیرا تضاد بالقوه بین نقش نظارتی و نقش مشاوره‌ای آنان و عضوی از پرسنل شرکت بودن- در استخدام شرکت بودن که نتیجه آن تضعیف بی طرفی است- وجود دارد. همچنین برای یک حسابرس داخلی، انتظارات متضادی می‌تواند توسط هیأت‌مدیره، کمیته حسابرسی و مدیران ارشد سازمان یا حرفه شکل بگیرد. بنابراین از آنجا که حسابرسان داخلی به طور همزمان چندین نقش را ایفا می‌کنند، با تضاد نقش مواجه می‌شوند که مدیریت موثر آن حیاتی است.

• مهین خوئینی - دکتری حسابداری دانشگاه الزهرا