اهرمی‌ها؛ کارکردی که دیگر ندارند

وضعیت کنونی صندوق‌های اهرمی با توجه به خالی شدن حباب‌شان، قبل از رشد بازار به شکلی شده که در این مدت، زیر ناو قیمتی خودشان معامله می‌شدند؛ البته در حال حاضر نیز کمتر از ناو خود در حال معامله هستند و این موضوع به صندوق‌های اهرمی جذابیت داده است. ضمن اینکه میزان رشد این صندوق‌ها به میزان اهرم و چیدمان درونی آنها بستگی دارد و درجات متفاوت اهرم در این موضوع از علل اصلی تفاوت در میزان رشد و سوددهی این صندوق‌هاست.
تناقضی که اکنون در بازار وجود دارد، ناهماهنگی محدودیت ۳ درصدی دامنه نوسان است که عامل از بین رفتن کارکرد اهرمی بودن این صندوق‌ها شده به عبارتی زمانی این صندوق‌ها می‌توانستند بر اساس ماهیت خود کار کنند که دامنه ۱۰ درصد بود در حالی که در محدودیت سه درصدی، اگر بازار ۳ درصد رشد کند اهرم‌ها نیز به دنبال آن تنها به همین میزان رشد می‌کنند یعنی رشدشان به تاخیر می‌افتد اما جذابیت آنها به دلیل ناو پایین از بین نمی‌رود. ضمن اینکه کاهش ارزش اهرمی‌ها در زمان افول بازار بیشتر از کل بازار بوده و در زمانی که بازار روند مثبتی به‌خود گرفته نیز به علت تداخل با محدودیت دامنه نتوانستند به ارزش بالایی دست پیدا کنند.
دلیل اصلی وجود این صندوق‌ها نیز ریسک بالاست و کسانی که در اهرمی‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند به این مسئله آگاهی دارند. ساز و کار اهرمی‌ها به این صورت است که سرمایه‌گذار را از گرفتن وام بی‌نیاز می‌کند. گروه‌های کم‌ریسک با صدور و ابطال زدن خود به سرمایه‌گذاران صندوق‌های اهرمی وام می‌دهند که این مورد عاملی برای صرفه‌جویی در نرخ بهره پرداختی می‌شود؛ این وام از چند جهت برای سرمایه‌گذار فایده دارد؛ اول اینکه دیگر نیازی به پرداخت بهره ۲۳ درصد بانکی ندارد و وام را مستقیم از افراد کم ریسک دریافت می‌کند. دوم اینکه اهرمی‌ها پیش‌نگر بازار هستند و با صف خرید شدن آنها این خبر پخش می‌شود که بازار قرار است رشد کند. سوم اینکه تنها قشر ریسک پذیر بازار به دنبال خرید آن هستند و کسانی که به این بخش از بازار وارد می‌شوند باید استراتژی بازار را بلد باشند و به هیچ عنوان این بازار به درد افراد کم ریسک نمی‌خورد.
در کل نیز ۲ نوع خریدار برای این مدل از صندوق‌ها وجود دارد؛ اولین گروه، خریداران هجومی بازار و دومین گروه کسانی هستند که به رونق بازار در آینده اعتقاد دارند. ورود صندوق‌های جدید به بازار در حال حاضر الزامی‌ ندارد چراکه اهرمی‌ها توانایی این را دارند که خود را گسترش داده و صدور خود را با گرفتن مجوز افزایش ‌دهند؛ البته که درحال حاضر در ابتدای راه استفاده از ابزارهای مالی هستیم و امکان دارد در آینده و با نوآوری‌های گسترده، فضایی برای ورود اهرمی‌های جدید و با نوعی متفاوت ایجاد شود. به این نکته هم توجه کنیم که خاصیت اهرمی تنها محدود به سهم نیست و می‌توان در نقاط مختلف در اقتصاد این اهرم را اعمال کرد و ممکن است در آینده سبدگردانی اقدام به تاسیس صندوقی اهرمی با ماهیتی برمحوریت رشد افزایش سرمایه از محل سود انباشته کند. نباید این‌گونه فکر کرد که صندوق‌های اهرمی می توانند بر بازار و نوسانات آن تاثیر زیادی داشته باشند چراکه این صندوق‌ها در مجموع، ارزش بازارشان بیشتر از ۳۵ همت نمی‌شود و نمی‌توانند بر بازار ۸.۸ میلیون میلیارد تومانی تاثیر بگذارند.

• داریوش روزبهانه - کارشناس بازار سرمایه

• شماره ۵۷۰ هفته نامه اطلاعات بورس