کرادفاندینگ؛ راحت اما گران

سیستم اقتصادی ایران مدت طولانی از ناترازی بانک‌هایی رنج می‌برد که به دلیل مشکلات در ترازنامه‌شان در تأمین مالی بخش خصوصی دچار مشکل شده اند. از طرف دیگر ناکارآمدی در تخصیص منابع موجود هم بخش خصوصی غیر رانتی را از دسترسی به منابع بانکی چه بابت طرح‌ها و پروژه‌ها و چه بابت سرمایه در گردش دچار مشکل کرده و نرخ‌های نهایی تأمین مالی از طریق‌ وام نیز به بیش از سی وپنج درصد رسیده است.
در طرف مقابل ابزارهای تأمین مالی بازار سرمایه نیز دومشکل اساسی دارند، مشکل اول طولانی بودن فرایند تأمین مالی از طریق این ابزارها مثل انواع اوراق و بوروکراسی پیچیده اجرای آن هست و مشکل دوم نرخ‌های عجیب و غریب در این ابزارها که حد اعلای آن در سکوهای تأمین مالی جمعی هست و بعضا به بالای پنجاه درصد نیز رسیده است. بنابراین چهار مسئله نقدینگی، نرخ‌ها و بوروکراسی و ناکارایی در تخصیص (بی عدالتی) مهم‌ترین دغدغه تأمین مالی بخش خصوصی هست.
به صورت کلان، مهم‌ترین راهکار بهبود وضعیت اقتصادی کشور شامل رشد اقتصادی، کاهش تورم، بهبود اشتغال و تقویت پول ملی و تسهیل تولید و واردات و صادرات است. به این معنی که کل سیستم اقتصادی کشور باید دستخوش تحول شود و این مستلزم حل مسایل کلان کشور به‌ویژه تحریم‌هاست. در سطح خرد، در بازار پول مهم‌ترین اقدام، اصلاح نظام بانکی کشور و تقویت ترازنامه بانک‌ها و افزایش توان اعتباردهی ایشان و سپس بهبود فرایند تخضیص منابع به نحوی که عدالت و صرفه اقتصادی هر دولحاظ شوند.
برخی تصمیمات بانک مرکزی در مورد کاهش نرخ جریمه اضافه برداشت یا کاهش نرخ ذخیره قانونی سپرده‌های مدت دار نیز می‌توانند به طور مقطعی و سریع کمک کنند و البته ابزارهایی مثل گواهی اعتبار مولد با کمک بازار سرمایه نیز می‌تواند بخشی از تأمین مالی بخش خصوصی را پوشش دهد. در بازار سرمایه و در بیشتر اوقات تأمین مالی هم سخت تر و هم پرهزینه‌تر نسبت به بازار دول و نظام بانکی است و اگر مقایسه کنیم تقریبا تمام بار تأمین مالی بخش خصوصی به دوش سیستم بانکیست. در دو دهه گذشته نوآوری‌های زیادی برای تأمین مالی در بازار سرمایه وجود داشته که انواع اوراق بدهی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سکوهای تأمین مالی جمعی را شامل می‌شود.
با این‌حال فرایند و بوروکراسی تأمین مالی از بازار سرمایه مانع از توسعه آن‌ها شده است. راحت ترین ابزار در بازار سکوهای تأمین مالی جمعی هست که البته نرخ‌های جان‌فرسایی را به استفاده کننده تحمیل می‌کند. مهم‌ترین مزیت تأمین مالی از بازار سرمایه، تنوع ابزارهای تأمین مالی با توجه به نیاز متقاضی وجوه و مهم‌ترین ایراد تأمین مالی در این بازار، بوروکراسی زیاد، شناخته نشدن توسط بخش خصوصی و هزینه‌های تأمین مالی است.

• مهدی قلی‌پور -مدیرعامل سبدگردان الماس

• شماره ۵۷۷ هفته نامه اطلاعات بورس