به گزارش صدای بورس، پلتفرم‌های طلا بسترهایی با امکان خرید، فروش، نگهداری، سرمایه‌گذاری و یا دریافت خدمات مرتبط با طلا به صورت آنلاین هستند. برخی از این پلتفرم‌ها امکان تحویل فیزیکی طلا را نیز فراهم می‌کنند، اما مساله نظارت و مجوز این سکوهای معاملات طلا هنوز مشخص نیست.
یکی از جذابیت‌ها و مزیت‌های این سکوهای معاملات طلا شاید ۲۴ ساعته بودن معاملات آنهاست که چنین امکانی هنوز در سایر بازارها همچون بورس فراهم نیست. با توجه به اینکه معاملات فیزیکی طلا در بورس کالا وجود دارد که دارای بستری قانونی است،
به گفته مدیر عامل بورس کالا پلتفرم‌های آنلاین فروش طلا که حتی با سرمایه ۵۰ هزار تومانی می‌توان در آنها اقدام به ورود و معامله کرد، عملا معاملات اوراق بهادار هستند. باید توجه داشت در حال حاضر و همچنین به دلیل طی فرایندهای نظارتی قانونی، صدور مجوز برای این پلتفرم‌ها که پیشتر از طریق وزارت صمت، انجام می‌شد، متوقف شده است. ذکر این نکته الزامیست که براساس ماده ۲۴ بند یک قانون بورس و اوراق بهادار، هر چیزی که اوراق بهادار مبتنی بر طلاست باید در بازار سرمایه و بورس کالا معامله شود. بنابراین با توجه به اینکه پلتفرم‌های طلا رسماً اوراق بهادار را به فروش می‌رسانند، باید از شورای عالی بورس مجوز بگیرند. همچنین لازم به ذکر است که ابزار بورس کالا قانون است و براساس قانون، صدور اوراق بهادار خارج از بورس و ضوابط بورس جرم محسوب می‌شود. پلتفرم‌های طلا نیز تنها مجاز به فروش مصنوعات طلا هستند و اوراق بهادار شدن کالا خارج از بورس ممنوع است. باید طی هفته‌های آینده مراجع ذی‌ربط، در این زمینه تصمیم‌گیری کنند.
به گفته جواد جهرمی آنچه به بورس به عنوان متولی و مسئولان بازار سرمایه مربوط است این است که اوراق بهادار مبتنی بر طلا صرفا باید از بستر بازار سرمایه و بورس کالا، عرضه و معامله شود.
بورس کالا برای ایجاد این امکان که معادل طلاهایی که در دست مردم است گواهی سپرده صادر شود درخواست داده است، همچنین از سال آینده برنامه فروش شمش‌های گرمی در دستور کار بورس کالا قرار دارد. همچنین ۲۴ ساعته شدن معاملات نیز در دست بررسی است؛ که به گفته مسئولان نیازمند زیرساخت‌های خاصی است. به گفته جهرمی ساعت معاملات بازار را گام به گام افزایش می‌دهند و بازارهای بورس کالا از همان ابتدا ۲۴ ساعته نخواهد شد. ولی در گام اول، توسعه ساعات معاملات صندوق‌ها از جمله صندوق‌های طلا در دستور کار قرار دارد.
در ادامه به بررسی وضعیت برخی از معروفترین پلتفرم‌های معاملات آنلاین طلا و آنچه مسئولان مرتبط در این باره گفته‌اند پرداختیم.
خالی فروشی، ریسک بزرگ معاملات
یکی از مهمترین مشکلات و خطرهایی که کارشناسان و مسئولان درباره سکوهای معاملات آنلاین طلا مطرح می‌کنند مساله خالی فروشی این پلتفرم‌هاست.
در این زمینه امین کلاهدوزان، رئیس پیشین مرکز تجارت الکترونیک وزارت صنعت، معدن و تجارت گفته بود: «مهمترین ریسک در فروش طلا، خالی‌فروشی است؛ یعنی کسب و کار پول را از مشتری دریافت می‌کند ولی طلا در اختیار ندارد، از این رو طبق نامه اخیر بانک مرکزی که مورد حمایت مرکز تتا (توسعه تجارت الکترونیک) هم هست، طلای فروخته شده باید موجود باشد و در بانک ذخیره شود.» وی همچنین در آذرماه اعلام کرده بود که فهرست شرکت‌های مجاز به فروش طلا در فضای مجازی همراه با رتبه‌بندی آنها منتشر خواهد شد.
کلاهدوزان در خصوص ملاک‌های مجاز یا غیر مجاز بودن این شرکت‌ها گفته بود: مهمترین ملاک برای اعلام لیست در مرحله اول سپرده‌گذاری طلا توسط این سایت‌ها در بانک‌های کشور است، به طوری‌که امنیت موجودی طلا برای کاربرانی که خرید می‌کنند، حفظ شود. وی پارامتر دوم را امنیت سایبری و رتبه‌بندی‌ای عنوان کرد که پلیس فتا نسبت به امنیت سایبری این سایت‌ها انجام داده است و گفت: طبیعتاً سایت‌هایی که توانستند حداقل‌های امنیت را تأمین کنند، در لیست قرار خواهند گرفت.
پرونده پلتفرم‌ها از مطالبات جدی قوه قضائیه
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی نیز گفت: در حال حاضر بحث رمزارزها و پلتفرم‌های طلا، به دلیل حجم بالای پرونده‌هایشان، یکی از مطالبات جدی قوه قضائیه است.
نوش‌آفرین مومن واقفی در واکنش به این گفته که تا کنون اتحادیه‌ها و وزارت صمت به صورت خاص مسئول رگولاتوری کسب و کارهای حوزه طلا بودند، گفت: مکاتبات متعددی در این حوزه انجام شده است. بالای ۶۰۰ تا ۷۰۰ پلتفرم فروش طلا وجود دارد که تعداد زیادی از آنها حتی اسم‌شان شناخته‌شده نیست. در این شرایط بحث خالی‌فروشی بسیار جدی است. زمانی کسب‌وکارها کوچک‌اند به همین دلیل همه از دور نگاه می‌کنند تا ببینند فضا به چه سمتی می‌رود.
وی ادامه داد: معتقدم عقب‌نشینی در خصوص این موضوع بیش از حد بوده است، به طوری که بسیاری از این کسب‌وکارها توسعه پیدا کرده‌اند و درگاه‌های پرداخت بسیار زیادی دارند. با این اوصاف باید دید آیا واقعاً این حجم از طلا وجود دارد یا اینکه عملاً هوا خریدوفروش می‌شود؟
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی گفت: در حال حاضر با همکاری وزارت صمت اقداماتی در دست انجام است. وضعیت به گونه‌ای است که بسیاری از نهادها می‌گویند کنترل از دست‌شان خارج شده و به خاطر اینکه توسعه نامعقول شکل گرفته است، بانک مرکزی باید بررسی کندکه آیا این حجم از ذخایر طلا واقعاً وجود دارد یا خیر. صحبت از تنظیم‌گری به معنای آنچه در فضاهای دیگر رخ داده نیست و بیشتر منظور بر وجود یک چارچوب کلان برای نگهداری طلا و پاسخگویی در صورت بروز هرگونه اتفاق است. تنظیم‌گری تنها مختص بانک مرکزی نیست و سایر اصناف مربوطه مانند وزارت صمت نیز سر میز خواهند بود.
۱.۵ تن طلا به بانک کارگشایی منتقل شد
با توجه به اینکه یکی از مهمترین شروط فعالیت این پلتفرم‌ها داشتن معادل طلای معامله شده در یکی از بانک‌هاست بنابراین تمامی این سکوها باید نزد یکی از بانک‌های کشور طلا داشته باشند و اکثرا بانک کارگشایی را برای این منظور انتخاب کرده اند اما اطلاعات دقیقی از میزان طلای سپرده شده به این بانک در دسترس نیست. اما اخیرا رئیس کمیسیون تخصصی طلا، جواهر و نقره اتاق اصناف ایران گفته است: پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا توانسته‌اند حدود ۱.۵ تن طلا را در کمتر از یک ماه به بانک کارگشایی منتقل کنند. کیومرث امیریان، در مورد عیار طلا نیز افزود: با توجه به افزایش قیمت طلا و استقبال زیاد مردم از آن، پلتفرم‌های فروش طلا برای جذب مشتری، پیشنهادهایی داشتند که در سامانه قرار دادند و مشتریان طلا را با هر مبلغی که توانستند خریداری کردند. وی ادامه داد: ما نظارت کامل بر طلا داریم و در حال رصد هستیم و این پلتفرم‌ها باید طلا را حتماً در بانک که مورد تأیید خودشان است سپرده کنند و سپرده در عیار طلا درج می‌شود که ۷۵۰ یا ۲۴ عیار است.
تکلیف پلتفرم‌های مبادله طلای خام و آب‌شده مشخص می‌شود
اخیرا هیأت مقررات زدایی و بهبود محیط کسب کار، به وزارت صمت برای تعیین تکلیف پلتفرم‌های مبادله طلای خام و آب شده ۵۰ روز مهلت تعیین کرد. وزیر اقتصاد ضمن ابلاغ مصوبات هشتاد و پنجمین نشست هیأت مقررات زدایی و بهبود محیط کسب کار از وزارت صنعت و معدن خواست تا ظرف ۵۰ روز پلتفرم‌های معاملات آنلاین طلا را تعیین تکلیف کند.
طبق این ابلاغیه که به امضای عبدالناصر همتی رسیده است؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف شده با رعایت تشریفات قانونی و اخذ نظرات تمامی بازیگران و ذینفعان این حوزه، ظرف مدت ۵۰ روز دستورالعمل صدور مجوز سامانه معاملات آنلاین طلای آب شده و مصنوعات طلا و جواهر» را تدوین و برای تصویب در هیأت مقررات زدایی و بهبود محیط کسب و کار به دبیرخانه هیأت ارسال کند.
-
محمدرضا شاهوردیلو - خبرنگار
- شماره ۵۸۰ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما