به گزارش صدای بورس، قیمت زعفران روند افزایشی قابل توجهی را تجربه می‌کند. تنها در سال گذشته و در مقایسه با بهمن ماه سال قبل، قیمت هر کیلو زعفران سوپرنگین از ۷۰ میلیون تومان به ۱۲۰ میلیون تومان رسیده است. در همین مدت زعفران عمده سرگل از ۶۸ میلیون تومان به ۱۱۴ میلیون تومان رسیده و زعفران عمده پوشال که سال قبل ۵۰ میلیون تومان قیمت داشت حالا در قیمت ۱۰۵ میلیون تومان در هر کیلو خرید و فروش می‌شود. این ارقام نشان دهنده رشد جهشی این محصول تنها در مدت یک سال اخیر است.
در بورس اما صندوق سرمایه‌گذاری زعفران با روندی آرام روبه‌رو بوده است؛ قیمت صندوق زعفران سحرخیز در یک سال گذشته از ۳۲ هزار و ۳۶۳ ریال به ۴۶۲۴۵ ریال رسیده است (رشد ۴۸ درصدی). صندوق سرمایه‌گذاری زعفران نهال، دیگر صندوق موجود در بورس نیز در یک سال گذشته رشدی معادل ۳۲ درصد را تجربه کرده و قیمت هر واحد از این صندوق از ۲۹ هزار و ۸۵ ریال به ۳۸ هزار و ۲۸۹ ریال رسیده است.
در این بین دو نکته مهم وجود دارد؛ اول این که میزان بازدهی صندوق‌های زعفران برخلاف بازدهی بازار نقدی پایین است و دوم این که این صندوق‌ها در قیاس با صندوق‌های متکی بر طلا و سکه از بازدهی بسیار پایین تری برخوردارند، چراکه طی این مدت سودآوری صندوق‌های طلا بین ۷۰ تا ۱۵۰ درصد بوده است. لازم به ذکر است کل دارایی دو صندوق سحرخیز و نهال معادل ۲ هزار و ۳۱۸ میلیارد و ۷۹۴ میلیون تومان است که ۷۲ درصد این رقم متعلق به صندوق نهال و مابقی به سحرخیز تعلق دارد.
چرا صندوق‌های زعفران رونق بالایی ندارند؟
هرچند در بازه یک ساله، صندوق‌های زعفران از رشد نسبی پایینی برخوردار بوده اند، اما در یک بازه بلندمدت و در مقایسه با ابتدای راه اندازی این صندوق‌ها آمارها متفاوت هستند. صندوق نهال در فاصله دی ماه ۱۳۹۹ تا ۱۸ بهمن ۱۴۰۳ بازدهی معادل ۳۳۶ درصدی را به ثبت رسانده است. این رقم اما برای سحرخیز ۳۵۳ درصد بوده که از متوسط رشد ۳۴۵ درصدی حکایت دارد.
دلیل این امر را باید در عوامل متعددی جستجو کرد که البته دلایل تعداد پایین صندوق‌های بورسی زعفران نیز محسوب می‌شوند. بورس ایران میزبان دو صندوق متکی بر زعفران است؛ صندوق سحرخیز و صندوق نهال. دلیل این امر اولا آن است که زعفران برخلاف طلا کالایی سرمایه ای نیست. درست است که قیمت این محصول سالانه با رشد بالایی روبه‌رو است، اما نتوانسته به صندوقی برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود. زعفران در بازار نقدی به عنوان یک محصول مصرفی محسوب می‌شود و صندوق‌های مرتبط با آن نیز همچنان بوی یک کالای مصرفی می‌دهد و فرهنگ سازی در زمینه سرمایه‌گذاری در حوزه کالاهای کشاورزی صورت نگرفته است.
این در حالی است که این صندوق‌ها توانایی جذب و هدایت سرمایه‌های قابل توجهی از بازار به سمت تولید این محصول را دارند؛ کما این که در خلال سال‌های گذشته قراردادهای آتی زعفران توانسته جایگاه قابل قبولی را به دست آورد، بطوریکه بیش از ۶۰ درصد از حجم معاملات آتی بورس کالا به این محصول اختصاص دارد. از منظر رفتار سرمایه‌گذاری – نه فقط در ایران بلکه در همه جای دنیا – طلا و فلزات گرانبها به عنوان اهرم‌های پوشش ریسک در شرایط کاهش ارزش پول تلقی می‌شوند و با افزایش مخاطرات اقتصادی، میزان تقاضا برای آنها افزایش می‌یابد و در مقابل محصولات کشاورزی و یا کالاهایی همچون فولاد، فلزات، محصولات پتروشیمی به عنوان کالاهای واسطه ای و یا مواد اولیه در زمره محصولات مصرفی طبقه بندی می‌شوند و مورد معامله قرار می‌گیرند. با این حال یک تفاوت اساسی وجود دارد؛ ایران مهمترین کشور تولید کننده زعفران در جهان است که ۹۰ درصد از تولید دنیا را در اختیار دارد، اما سهم آن از ۸ میلیارد دلار گردش مالی این محصول، تنها ۳۰۰ میلیون دلار است که این امر نشان دهنده حجم بسیار بالای قاچاق و فروش این محصول به نام کشورهای دیگر و با برندهای متفرقه غیرایرانی است.
در چنین شرایطی حمایت از این محصول می‌تواند نقش بسزایی در توسعه آن در جهان داشته باشد، بطوریکه انتظار می‌رود نیمی از گردش مالی این محصول را در اختیار بگیرد و بالطبع منافع ناشی از آن نیز به کشاورزان و سرمایه‌گذاران ایرانی بازگردد. این در حالی است که صنایع متعددی نیز از بسته بندی گرفته تا حمل و نقل و محصولات جنبی مانند شربت‌ها و ادویه جات و ... می‌تواند در کنار آن ایجاد شود که هم بازار داخلی و هم بازارهای جهانی را در بر بگیرد.
اما چرا این مهم اتفاق نمی افتد و زعفران ایرانی به کام کشورهای دیگر همچون اسپانیا و اخیرا افغانستان است؟ چرا افغانستان با ۲۰ تن تولید سالانه زعفران، ۹۰ تن صادرات دارد؟ این اختلاف از مرزهای ایرانی به افغانستان قاچاق و از آنجا به هند و اروپا و به نام کابل منتقل شده و منافع ناشی از این نقل و انتقالات به جیب دلالان رفته است.
دلایل متعددی برای عقب ماندگی زعفران در ایران قابل ذکر هستند که از آن جمله می‌توان به تحریم‌های بانکی و صادراتی موجود که مانع بزرگی در نقل و انتقال مالی برای فعالان این حوزه محسوب می‌شود اشاره کرد. این در حالی است که دولت نیز عامل دوم عقب ماندگی این حوزه محسوب می‌شود. در خلال پنج سال گذشته دولت به شدت و با پشتکار برای بازگشت ارز صادراتی کمر همت بست و نتیجه این امر کاهش قابل توجه تولید و صادرات زعفران شد. نگاهی به آمارها نشان می‌دهد روند صادرات زعفران ایرانی از سال ۸۸ تا ۹۹ به صورت مداوم افزایشی بوده و از ۶۵ تن به ۳۲۴ تن رسیده است، اما این رقم در سال ۱۴۰۰ به ۲۶۲ تن رسید و در سال ۱۴۰۱ به ۲۱۷ تن رسید. به عبارتی در فاصله سال‌های ۹۹ تا ۱۴۰۱ شاهد افت ۳۳ درصدی صادرات بودیم. هرچند در سال ۱۴۰۲ میزان صادرات بار دیگر افزایش یافت و به ۲۲۱ تن رسید، اما آمارهای رسمی نشان می‌دهد میزان صادرات در ۱۴۰۳ نیز کاهشی است، بطوریکه بر اساس امارهای ۶ ماهه، میزان صادرات در سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با ۴۱ درصد افت روبه‌رو شده است. این در حالی است که به گفته علی حسینی، عضو شورای ملی زعفران، باید امسال ۳۰۰ تن زعفران صادر شود.
صندوق زعفران چیست؟
صندوق سرمایه‌گذاری زعفران یک صندوق کالایی از نوع قابل معامله در بورس (ETF) و مبتنی بر کالای کشاورزی است و گواهی سپرده کالایی زعفران، دارایی پایۀ این نوع صندوق به‌حساب می‌آید. سرمایه‌گذاری در صندوق زعفران باعث می‌شود در کنار حمایت از کشاورزان ایرانی، بتوانیم به راحتی و بدون دردسر روی کالای ارزشمندی مانند زعفران سرمایه‌گذاری کنیم.
صندوق سرمایه‌گذاری زعفران چیست؟
صندوق‌های زعفران در بورس این امکان را برای سرمایه‌گذاران (حتی تازه‌واردها) فراهم کرده‌اند که به‌جای سرمایه‌گذاری و معامله کالای فیزیکی زعفران در بازارهای سنتی و پذیرش خطرات و ریسک‌های این نوع معامله، این کالاها را در قالب صندوق سرمایه‌گذاری خرید و فروش کنند و ریسک‌های مختلف را کنار بگذارند. در ادامه به مزایای صندوق‌های زعفران بورس خواهیم پرداخت.
گواهی سپرده کالایی زعفران چیست؟
گواهی سپرده کالایی، سندی است که نشان می‌دهد شما مالک مقدار معینی کالا هستید. بنابراین اگر شما برای مثال ۱۰۰ گواهی سپرده کالایی زعفران داشته باشید، مانند این است که ۱۰۰ گرم زعفران خریداری کرده‌اید و می‌توانید این مقدار زعفران را از انبارهای بورس کالا تحویل بگیرید یا بدون تحویل گرفتن کالای فیزیکی، گواهی سپرده کالایی خود را بفروشید و از نوسانات قیمت سود کسب کنید. همچنین دارندگان زعفران، با استاندارد خاصی که سازمان بورس اعلام می‌کند، می‌توانند با اخذ کد بورسی محصول خود را به انبار پذیرش‌شده نزد بورس بسپارند و در قبال آن قبض انبار (گواهی سپرده) دریافت کنند و با مراجعه به کارگزاری‌های بورس و تکمیل فرم درخواست فروش، کالای خود را از طریق بورس به‌فروش برسانند و یا آن را تا مدت معینی در انبار نگهداری کنند.
-
حمزه بهادیوند چگینی - روزنـامه‌نـگار
- شماره ۵۸۰ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما