استراتژی های ورود به بازارهای بین المللی/نگاه متفاوت نسل z به سرمایه گذاری

به گزارش صدای‌بورس، جلسه «استرامیتینگ ۱۴۰۴» با محوریت تحلیل شرایط مورد انتظار متغیرهای کلان راهبردی برای کسب‌وکارهای ایرانی برگزار شد. این رویداد که در دو سطح داخلی و بین‌المللی برپا گردید، با حضور تحلیلگران و متخصصان حوزه‌های بازاریابی راهبردی، اقلیم و محیط زیست و همچنین صاحب‌نظران در حوزه تعاملات خارجی، چشم‌اندازی از چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی سازمان‌ها در سال ۱۴۰۴ ارائه کرد.

حمید ترکی، تحلیلگر بازاریابی راهبردی، در پنل بازاریابی جلسه استرامیتینگ ۱۴۰۴ با اشاره به اهمیت مدل تحلیل محیطی PEST گفت: امروز حول سه بحث مهم به صحبت می‌پردازیم؛ نخست اینکه کجا هستیم، دوم چه کارهایی را باید انجام دهیم و سوم چه کارهایی را نباید انجام دهیم.

وی توضیح داد:مدل PEST چهار منظر اصلی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیک را در بر می‌گیرد و اگر قرار است وضعیت کلان کشور به‌صورت راهبردی مورد بررسی قرار گیرد، تمرکز بر این چهار بعد الزامی است. اگر بخواهیم از لحاظ اقتصادی موضوع را بسنجیم، لازم است به چند ویژگی کلیدی از جمله رشد اقتصادی، درآمد سرانه و دیگر متغیرهای کلان اقتصادی توجه کنیم. در بعد اجتماعی و فرهنگی، تحول رفتاری جامعه و ورود نسل‌های جدید به بازار کار بسیار تأثیرگذار است. ضمن اینکه وضعیت تکنولوژی و فضای دیجیتال نیز در این مدل جایگاه بسیار مهمی دارد. در کنار همه این‌ها، بعد سیاسی و وضعیت ژئوپلیتیک کشورمان و روابطش با جهان هم عامل تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری فضای کسب‌وکار محسوب می‌شود.

ابعاد سیاسی و اقتصادی

ترکی یکی از چالش‌های اصلی سیاسی کشور در سال‌های اخیر بحث تحریم‌ها و محدودیت‌های ناشی از روابط بین‌المللی دانست و گفت: ارتباط با کشورهای خلیج فارس و تلاطم‌های خاورمیانه (نظیر جنگ‌های سوریه و لبنان و درگیری‌های منطقه‌ای) تأثیر مستقیم بر سیاست‌های کلان دارد. به گفته ترکی، تغییر دولت نیز از دیگر اتفاقات پیش‌بینی‌نشده سیاسی بود که روندهای تصمیم‌گیری را در مقاطعی دستخوش تحول کرد.

وی ادامه داد: عواملی همچون FATF و مشکلات بانکی در ارتباطات بین‌المللی، نرخ تورم بالا، نبود نقدینگی، نوسانات شدید نرخ ارز و حتی استیضاح وزیر اقتصاد در دوره اخیر، همگی از رخدادهای مهمی به شمار می‌روند که فضای کسب‌وکار را تحت تأثیر قرار داده و اعتماد عمومی را سست کرده‌اند.

نگاهی به رخدادهای اجتماعی و فرهنگی

ترکی بر فشارهای اقتصادی اخیر بر مردم تاکید داشت و آن را باعث تغییر رفتار مردم و نسل‌های شاغل دانست و گفت: نسل Z که اکنون وارد بازار کار شده، رویکرد رفتاری متفاوتی دارد و این امر با سبک مدیریت نسل X در تعارض است. به‌ویژه زمانی که مدیران نسل X فرصت آزمون و خطا را از نیروهای جدید می‌گیرند، احتمال کاهش بهره‌وری سازمانی بیشتر می‌شود. از سوی دیگر، بحران مهاجرت نخبگان و کمبود نیروی کارآمد در کشور، از معضلات جدی این روزهاست. نگرانی عمومی، نبود آرامش، تنش‌های رفتاری افراد و غیبت ایران در بین ۱۰۰ کشور شاد دنیا، گویای بروز بحران در شاخص‌های فرهنگی و اجتماعی است. همچنین، ایران در شاخص کیفیت زندگی نیز وضعیت نامساعدی دارد و این امر در کنار افزایش پیری جمعیت و کاهش رشد آن، چشم‌انداز نیروی کار و پایداری نظام بازنشستگی را نگران‌کننده نشان می‌دهد.

منظر تکنولوژیکی و جایگاه ایران

وی در یک بخش مهم دیگر که در مدل PEST بررسی شد، وضعیت تکنولوژیکی را ارزیابی کرد و گفت: در سال‌های اخیر، فضای مجازی و اینترنت بر زندگی روزمره تسلط یافته و شاهد رشد استارت‌آپ‌ها با ورود نسل Z به بازار کار هستیم. همچنین، پررنگ شدن هوش مصنوعی در عرصه‌های مختلف یکی از نگرانی‌ها و در عین حال فرصت‌های مهم به شمار می‌رود. ایران در مقایسه با برخی کشورهای همسایه، در زمینه تکنولوژی و بالاخص هوش مصنوعی جا مانده است و رتبه کشور در کیفیت خدمات دیجیتال نیز چندان قابل‌دفاع نیست. به‌عنوان نمونه، طبق آمار ارائه‌شده، رتبه ایران در سال ۲۰۲۲ در زمینه هوش مصنوعی بالاتر از سال ۲۰۲۳ بوده و این نشان می‌دهد دیگر کشورها با سرعت بیشتری رشد کرده‌اند.

ماتریس ارزیابی ریسک و هوشمندی استراتژیک

ترکی ماتریس ارزیابی ریسک را تشریح کرد و افزود: این ابزار بصری به شناسایی، ارزیابی و اولویت‌بندی ریسک‌ها کمک می‌کند. سخنرانان اشاره کردند که برای مدیریت ریسک، ابتدا باید احتمال وقوع هر رویداد تخمین زده شود، سپس شدت تأثیر آن برآورد گردد و در نهایت راهکارهای کنترلی متناسب تدوین شود. این رویکرد در حوزه مدیریت پروژه، ایمنی و بهداشت شغلی، مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری و حتی امنیت اطلاعات قابل‌استفاده است. مفهوم هوشمندی استراتژیک به این معناست که سازمان یا فرد باید توانایی جمع‌آوری، تحلیل و استفاده از داده‌های استراتژیک را برای تصمیم‌گیری‌های رقابتی و بلندمدت داشته باشد. در فضایی که متغیرهای اقتصادی و سیاسی ایران به‌شدت در حال تغییر هستند، برخورداری از یک ساختار تحلیلی قوی اهمیت دوچندان دارد.

توصیه‌های راهبردی به کسب‌وکارها و افراد

در جمع‌بندی مباحث مطرح‌شده درباره بازاریابی راهبردی، ترکی چند توصیه مهم برای کسب‌وکارها ارائه داد: شناسایی سناریوهای مختلف مرتبط با کار و آمادگی برای هر سناریو، تشکیل کارگروه استراتژیک برای مدیریت شرایط بحرانی و کنترل ریسک، حفظ مشتریان قدیمی و تقویت وفاداری آنان، خودداری از ورود به کسب‌وکارهای پرریسک در شرایط بی‌ثبات، ارتباط شفاف با ذینفعان و پاسخ سریع به تغییرات و سرمایه‌گذاری بر منابع انسانی و برخورداری از هوشمندی استراتژیک از توصیه های مهم وی برای کسب‌وکارها بود.

وی علاوه بر آن، در حوزه فردی نیز پیشنهاد داد: تغییر شغل در شرایط کنونی می‌تواند پرریسک باشد و اگر کسی تمایل به تأسیس کسب‌وکار دارد، بهتر است با مطالعه عمیق و گام‌های تدریجی پیش برود. همچنین، گسترش شبکه ارتباطی و آماده بودن برای سناریوهای مختلف، از مهم‌ترین عوامل موفقیت فردی در این دوران برشمرده شد.

پنل اقلیم و محیط زیست؛ بحران آب و پیامدهای آن

در دومین پنل این رویداد، رامین عرفانیان با تمرکز بر محیط زیست و کشاورزی صحبت کرد. وی بر این نکته تأکید کرد: پدیده‌های طبیعی عمدتاً به‌تدریج اثرات خود را بروز می‌دهند و در کوتاه‌مدت شاید چندان محسوس نباشند. به‌عنوان نمونه، خشک شدن دریاچه ارومیه، یک پدیده جهانی است که طی زمان شکل گرفته و اکنون به مرحله بحرانی رسیده است.

عرفانیان خاطرنشان کرد: آلودگی هوا، تعطیلی‌های اجباری و افزایش بیماری‌ها، همگی از تبعات وضعیت اقلیمی نامساعد هستند و سالانه هزینه‌های سنگینی به اقتصاد کشور تحمیل می‌کنند (به‌عنوان نمونه، ۱۱ میلیون دلار صرفاً در حوزه آلودگی هوا). همچنین، برخلاف تصور بسیاری، رشد اقتصادی بخش کشاورزی به دلیل کمبود سرمایه‌گذاری در بخش آب و خاک، با تهدید جدی مواجه شده است.

وی ادامه داد: ایران یکی از سه کشور نخست جهان در زمینه فرسایش خاک است و تنها ۴ درصد از زمین‌های کشور از شرایط نسبتاً خوبی برخوردارند.

تأثیر تغییر اقلیم بر سامانه غذایی و تولیدات کشاورزی

عرفانیان در این پنل به اهمیت تغییر اقلیم بر زنجیره تأمین غذا نیز پرداخت و گفت: گرم شدن زمین ممکن است برای برخی کشورها در مناطق شمالی جهان فرصت‌هایی ایجاد کند؛ اما برای کشوری مثل ایران، این مسأله منجر به کاهش منابع آبی و ریسک جدی برای کشاورزی شده است. از عوامل تشدیدکننده تغییرات اقلیمی در ایران، از بین رفتن جنگل‌ها، ویلاسازی و گسترش مراتع غیراصولی است. همچنین، تولید گاز متان در دستگاه گوارشی دام‌ها یکی از منابع اصلی گازهای گلخانه‌ای است. در کنار آن، برخی صنایع همچون استارباکس به تولید گازهای گلخانه‌ای زیاد شهرت دارند. جالب است که بر پایه آمارهای ارائه‌شده، برای تولید هر کیلو گوشت گاو در دنیا، بیش از ۱۵ هزار لیتر آب مصرف می‌شود، درحالی‌که برای تولید یک کیلو سیب‌زمینی این رقم به ۲۸۶ لیتر می‌رسد.

چالش‌های بازار محصولات استراتژیک و خطر گرسنگی

عرفانیان در ادامه این پنل به بررسی محصولات استراتژیک و تعریف آن پرداخت و گفت: جهان کنونی به سمتی پیش می‌رود که محصولات نایاب‌تر، استراتژیک‌تر تلقی می‌شوند. در ایران، گاهی محصولی مانند سیب‌زمینی که ممکن است قیمت بالایی پیدا کند، در لیست محصولات استراتژیک قرار می‌گیرد. افزون بر این، تغییرات اقلیمی شدید باعث شده کشورهایی مثل آمریکا از سال ۲۰۲۲ برخی محصولات کشاورزی را وارد کنند تا با ریسک کمبود مواجه نشوند. در ایران، نوسانات قیمتی در محصولات کشاورزی نیز بسیار بالا گزارش شده است؛ چنان‌که بالاترین رشد قیمت در تابستان ۱۴۰۲ مربوط به گوشت گوسفند و گاو بوده (به ترتیب ۱۶۰ و ۱۴۴ درصد رشد)، درحالی‌که گوجه‌فرنگی با ۱۳.۵ درصد افت قیمت مواجه شده است. بر اساس آمارها، مصرف آب در سال ۱۴۰۰ در کشور به حدود ۸۲ میلیارد مترمکعب رسیده که رقم قابل‌توجهی محسوب می‌شود. ۳۰ درصد آب شرب تهران در شبکه انتقال پرتی دارد و از بین می‌رود.

وی افزود: این وضعیت بحرانی آبی، همراه با مشکلات اقتصادی و کاهش توان خرید اقلام غذایی، بر شاخص امنیت غذایی هم اثرگذار بوده است. طبق آمار ارائه‌شده، حدود ۳۰ درصد مردم ایران در یک سال و نیم اخیر، کالری موردنیاز روزانه خود را دریافت نکرده‌اند. با توجه به اینکه میانگین دستمزد مردم ایران ماهی ۱۸ میلیون تومان تخمین زده شده و هزینه غذای یک خانوار چهارنفره ممکن است به ماهی ۴۰ میلیون تومان هم برسد، واضح است که بسیاری از خانوارها در تأمین وعده‌های غذایی مغذی با بحران مواجه می‌شوند.

عرفانیان بر ضرورت تغییر الگوی کشت تاکید کرد و گفت: اصلاح روش‌های آبیاری، مکانیزاسیون و تربیت نیروی متخصص بسیار با اهمیت است. برای افزایش تولید داخلی، باید سرمایه‌گذاری‌های لازم صورت گیرد و بازار کشاورزی را با فناوری‌های نوین به‌روز کرد. ایجاد پلتفرم‌های دانش‌بنیان، راه‌اندازی استارت‌آپ‌های فعال در حوزه کشاورزی هوشمند و تأمین مالی کافی برای پروژه‌های زیرساختی از موارد با اهمیت دیگر هستند.

آمادگی برای بازارهای بین‌المللی در سال ۱۴۰۴

در بخش سوم این نشست، امیرحامد رضائی، راهبر استرامیتینگ، در پنل بین‌الملل با تحلیل بازارگاه‌های اصلی جهان و تعاملات کلان آن‌ها گفت: شرکت‌های ایرانی چاره‌ای ندارند جز بهبود زیرساخت‌ها و آمادگی و توسعه ارتباطات بین‌المللی. باید به آسیب‌شناسی زیرساخت‌های موجود و بهبود آن‌ها بدون درنگ اقدام کرد. وی تصریح کرد که بخش قابل‌توجهی از شرکت‌های ایرانی هنوز برای مواجهه با رقابت‌های جهانی آمادگی راهبردی، حقوقی، مالی و حتی فیزیولوژیک ندارند.

این کارشناس تأکید کرد: در چشم‌انداز سال ۱۴۰۴، ممکن است تغییرات سریع فناوری، شکل‌گیری مقررات جدید تجاری و ادغام بازارهای جهانی، شرکت‌های ایرانی را در حاشیه قرار دهد؛ مگر آنکه از حالا تمهیدات لازم اندیشیده شود. بدون آسیب‌شناسی زیرساخت‌های حقوقی و ارتباطاتی و همچنین نوآوری در حوزه مالی، امکان رقابت در بازارهای جهانی فراهم نخواهد شد.

چت جی بی تی، تبدیل به موضوع زرد در هوش مصنوعی شده است

در ادامه ، علیرضا حاتمی فر، در پنل هوش مصنوعی و تحول دیجیتال استرامیتینگ ۱۴۰۴، بر ناآگاهی از چیستی و کاربردهای هوش مصنوعی در ایران تاکید کرد و گفت: چت جی بی تی تنها یکی از کاربردهای پوسته ای، عامیانه و در واقع زرد هوش مصنوعی است و شرکت ها باید بر پرامپت نویسی تمرکز کرده و مهارت کسب کنند.

وی ادامه داد: یادگیری و تسلط به هوش مصنوعی به زودی به شاخص سواد بدل خواهد شد و باعث می شود تا فرد، بنگاه اقتصادی و جامعه بدون هوش مصنوعی در نبرد برای بقا بازنده باشند.

دیدگاه متفاوت نسل z در سرمایه گذاری

همچنین علی بهشتی روی در پنلی به تحلیل انواع سرمایه گذاری و پیش بینی وضعیت دلار ، طلا، رمز ارز و ... پرداخت و گفت: بازار سرمایه پکیج کاملی از فرصتهاست ولی باید با علم و آگاهی به آن ورود کرد.

این تحلیلگربازار سرمایه رمز ارزها را کماکان در هاله ای از ابهام دانست و تاکید کرد همچنان باید به جمله همه تخم مرغها را در یک سبد نگذاشت، عمل کرد.

وی همچنین در خصوص تفاوت نسل‌ها در سرمایه گذاری گفت نسل z دیدگاه کاملا متفاوتی در سرمایه گذاری نسبت به نسل‌های قبل تر دارند.

در پایان جلسه استرامیتینگ ۱۴۰۴ در بانک کارآفرین، کارشناسان بر یک نکته مشترک تأکید کردند: در شرایط پرفرازونشیب ایران، سازمان‌ها باید هوشمندی استراتژیک داشته باشند و با مدیریت ریسک، تنوع‌گرایی در سرمایه‌گذاری و به‌روزرسانی ظرفیت‌های انسانی، خود را برای آینده آماده کنند. از سویی دیگر، بحران‌های محیط زیستی، افزایش مهاجرت نخبگان، کاهش منابع آبی، پیری جمعیت و تورم بالا، همگی هشدارهایی جدی برای برنامه‌ریزان است تا هرچه سریع‌تر با اصلاح ساختارهای قانونی و بهره‌گیری از راهکارهای نوین، مسیر توسعه را هموار سازند.