البته در گزارش صندوق بین‌المللی پول به دلیل ملاک قرار گرفتن دلار ۴۲۰۰ تومانی، میزان تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۱.۷ تریلیون دلار عنوان شده و دچار خطای بیش‌برآوردی است؛ بنابراین هرگونه مقایسه در زمینه میزان تولید ناخالص داخلی میان ایران و ترکیه بر مبنای این محاسبات بی‌اساس است.

فارغ از این مسئله، به دلیل اینکه اقتصاد ایران متکی به درآمدهای نفتی است، سهم درآمدهای مربوط به این حوزه حدود ۲۵ درصد تخمین زده می‌شود. همچنین گزارشات رسمی حکایت از آن دارد که سهم درآمدهای مالیاتی از GDP در اقتصاد ایران کمتر از ۶.۵ درصد بوده است و این شاخص در ترکیه حدود ۲۴ درصد است؛ به بیان دیگر اقتصاد ترکیه به مانند ایران وابسته به یک محصول نبوده و این کشور با بهره‌گیری از درآمدهای مالیاتی قادر است در شرایط حساس، مسیر اقتصادی خود را هموار سازد.

درحالی‌که ایران مسیر سختی را در شرایط تحریمی به دلیل وابستگی شدید به نفت سپری می‌کند و در شرایط تنگنای اقتصادی، عموماً دولت‌ها به جهت تأمین مخارج خود به اقداماتی نظیر چاپ پول روی می‌آورند.

موشکافی نظام مالیاتی ترکیه

ترکیه بیش از ۸۴ میلیون نفر جمعیت دارد و از سال ۲۰۱۹ تا به امروز، میزان تولید ناخالص داخلی این کشور از ۷۶۲ میلیارد دلار به ۶۹۲ میلیارد دلار کاهش‌یافته است و کارشناسان علت اصلی این امر را به شرایط کرونایی و سیاست‌های اقتصادی آن مربوط دانسته‌اند.

گزارشات رسمی بیانگر آن است که ۶۲.۱ درصد از سهم GDP ترکیه به بخش خدمات، ۳۰.۸ درصد به بخش صنعت و ساختمان و ۷.۱ بخش‌های کشاورزی، جنگلداری و شیلات مربوط است.

در بررسی نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی ترکیه نیز شواهد بیانگر آن است که این نسبت از ۲۴.۷ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۲۳.۱ درصد در سال ۲۰۱۹ کاهش داشته است.

	۲۰۱۰	۲۰۱۱	۲۰۱۲	۲۰۱۳	۲۰۱۴	۲۰۱۵	۲۰۱۶	۲۰۱۷	۲۰۱۸	۲۰۱۹
ترکیه	۲۴.۷	۲۵.۷	۲۴.۸	۲۵.۲	۲۴.۵	۲۵	۲۵.۱	۲۴.۷	۲۴	۲۳.۱
متوسط OECD	۳۱.۹	۳۲.۲	۳۲.۷	۳۳	۳۳.۲	۳۳.۳	۳۴	۳۳.۷	۳۳.۹	۳۳.۸

البته همان‌طور که مشخص است نسبت مالیات بر تولید ناخالص ترکیه نسبت به متوسط کشورهای OECD پایین‌تر بوده و اختلاف ۱۰ درصدی در سال‌های مختلف مشاهده می‌شود؛ با تمام این اوصاف، نظام مالیاتی ترکیه آمار بهتری نسبت به ایران به ثبت رسانده است.

اکثر درآمدهای مالیاتی ترکیه در چه حوزه‌هایی است؟

اهم مالیات‌های دریافتی ترکیه به «درآمد اشخاص حقیقی»، «مالیات بر شرکت‌ها»، «مالیات بر ثروت»، «مالیات بر ارزش‌افزوده» و سایر مالیات مربوط بوده و گزارش مالیاتی این کشور نشان می‌دهد که ۳۹ درصد از درآمدهای مالیاتی این کشور مربوط به مالیات بر ارزش‌افزوده و ۱۶.۳ درصد مربوط به مالیات‌بردرآمد اشخاص حقیقی است.

شرح	مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی	مالیات بر شرکت‌ها	مالیات بر ثروت	مالیات بر ارزش‌افزوده	سایر مالیات‌ها
ترکیه (۲۰۱۹)	۱۶.۳	۷.۹	۴.۲	۳۹	۳۲.۶

اشخاص حقیقی در ترکیه چقدر مالیات می‌دهند؟

بر اساس قوانین مالیاتی ترکیه کلیه اشخاص حقیقی با درآمد تا ۲۲ هزار لیر موظف هستند ۱۵ درصد از درآمد خود را به‌عنوان مالیات پرداخت نمایند این نرخ بر اساس درآمد، صعودی بوده و کلیه افرادی که درآمد آنها بیش از ۶۰۰ هزار لیر است باید ۴۰ درصد از درآمد خود را به دولت به‌عنوان مالیات پرداخت نمایند.

درآمد مشمول مالیات در ترکیه	نرخ
تا ۲۲ هزار لیر	۱۵ درصد
۲۲۰۰۱ تا ۴۹۰۰۰ لیر	۲۰ درصد
۴۹۰۰۱ تا ۱۲۰۰۰۰ لیر	۲۷ درصد
۱۲۰۰۰۱ تا ۶۰۰ هزار لیر	۳۵ درصد
بالاتر از ۶۰۰ هزار لیر	۴۰ درصد

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که در ایران شاهد معافیت‌های مالیاتی عجیب در حوزه درآمد اشخاص حقیقی هستیم به طور مثال مالیات دریافتی از درآمد ماهیانه چند ۱۰ میلیون یک پزشک با مالیات یک کارگر با درآمد حداقل ۶ میلیون تومان برابر بوده که حکایت از نابرابری عمیق در این حوزه است.

از سوی دیگر کلیه درآمدهای فرد یعنی حقوق، کسب‌وکار و مشاغل، درآمد حاصل از فعالیت‌های کشاورزی، درآمدهای حاصل از سهام، درآمدهای حاصل از اموال غیرمنقول و درآمدهای دیگر نظیر عایدی سرمایه و درآمدهای بازگشت‌ناپذیر به‌عنوان درآمدهای مشمول مالیاتی در ترکیه شناخته می‌شوند. درصورتی‌که در ایران اگر یک فرد کارمند باشد و درعین‌حال به کسب‌وکار دیگری مشغول باشد، کلیه درآمدهای وی ملاک قرار نمی‌گیرد.

از سوی دیگر هر فرد حقیقی در ترکیه باید در سال تقویمی اظهارنامه ارائه دهد و این امر نیز در ایران برنامه‌ریزی نشده است.

بررسی میزان فرار مالیاتی در ترکیه

هیچ کشوری در جهان وجود ندارد که از فرار مالیاتی صفر برخوردار باشد، با این وجود راهکارهایی برای کاهش فرار مالیاتی وجود دارد. ترکیه نیز از قیمت‌گذاری انتقالات به‌منظور مقابله با فرار مالیاتی بهره می‌برد؛ در این روش هنگامی که معامله بین اشخاص وابسته در دامنه معاملات مستقل انجام شود، سود سهام تلقی شده که هم مشمول مالیات سود سهام و هم مشمول مالیات بردرآمد شرکت است.

مالیات بر املاک و اقامتگاه‌ها در ترکیه

مالیات بر املاک بر اساس ارزش زمین یا سختمان به نرخ ۰.۲ درصد برای ساختمان و ۰.۱ برای محل سکونت، ۰.۱ برای زمین و ۰.۳ برای سایت ساختمان قابل پرداخت است. البته این نرخ برای ساختمان‌ها و زمین‌های واقعی در شهرهای بزرگ تا ۱۰۰ درصد افزایش می‌یابد.

همچنین کلیه نقل و انتقالات املاک نیز مشمول مالیات بوده و ۴ درصد ارزش خرید به‌صورت مساوی بین خریدار و فروشنده تقسیم شده افراد باید مالیات آن را بپردازند.

از سوی دیگر از سال ۲۰۲۱ در ترکیه کلیه واحدهای مسکونی باارزش بیش از ۵ میلیون لیر مشمول مالیات جدیدی شده‌اند و نسبت به ارزش ملاک ۰.۳ تا ۱ درصد مالیات باید پرداخته شود.

به دلیل توریستی بودن ترکیه، مسئولان اقتصادی طوری برنامه‌ریزی کرده‌اند که در سال جاری کلیه هتل‌ها، متل‌ها، روستاهای گردشگری، هتل‌آپارتمان‌ها، کمپ‌ها، مهمان‌پذیرها و کلبه‌ها، مالیات پرداخت کنند. نکته جالب توجه این است که در ایران، مالیاتی در خصوص این واحدها اخذ نمی‌شود.

به طور مثال در جزایر کیش و قشم شاهد حضور میلیون‌ها مسافر هستیم و اقامتگاه‌های این کشور درآمدهای کلانی از این مسیر کسب می‌کنند اما هیچ مالیاتی از سوی آنها به دولت پرداخت نمی‌شود.

به گزارش مهر، مقایسه نظام مالیاتی ایران و ترکیه بیش از هر چیز بیانگر ظرفیت‌های مغفول مانده مالیات‌ستانی در ایران خصوصاً در حوزه مالیات بر اشخاص حقیقی است؛ گفتنی است در صورت تقویت پایه‌های مالیاتی مبتنی بر اشخاص حقیقی، ضمن تحقق مفهوم مهم عدالت مالیاتی، تا حد زیادی شاهد افزایش شفافیت و جلوگیری گسترش اقتصاد غیررسمی خواهیم بود.