بورس اولویت چندم

به گزارش صدای بورس، نامزدهای تایید صلاحیت شده معرفی و بازار وعده‌های آنها هم داغ شد. بحث مهمی که در بین این وعده‌ها وجود دارد، مساله بازار سرمایه است. در چهاردهمین دوره انتخابات نابهنگام ریاست جمهوری، کاندیداها باز هم از بورس می گویند و آن را دغدغه دولت خود اعلام می‌کنند. در این خصوص به بررسی وعده‌ها و اظهار نظرهای شش کاندیدای این دوره در سمت‌های پیشین و کنونی‌شان پرداخته‌ایم.

رسیدن بورس به جایگاه مطمئن
علیرضا زاکانی، شهردار فعلی تهران است. هرچند وی در این دوره صحبتی درباره بازار سرمایه نکرد، اما او در سال ۱۴۰۰ با انتقاد از رویکرد دولت به بازار سرمایه گفته بود: «نباید نگاه درآمدی به بورس داشت بلکه دولت باید برای بورس هزینه کند. ما حتما شرایطی را پیش خواهیم برد که بورس به جایگاه مطمئن و با ریسک‌پذیری منطقی خود برسد.» وی تاکید کرده بود: «نمی‌توان با آرزو و دستور کشور را اداره کرد. باید با عقلانیت، شفافیت، همت و جدیت کشور را اداره کنیم. لذا ما با اجماع جمعی و بالا بردن سرمایه‌های اجتماعی کار خواهیم کرد و بورس را به آرامش می‌رسانیم. شرایط را به سمتی می‌بریم که بورس بهترین مأمن برای سرمایه‌گذاری باشد.»
زاکانی همچنین در ۱۱ خرداد ۱۴۰۰ وعده داد: «برای ساماندهی بازار سرمایه تلاش می‌کنم. با آموزش صحیح و جلوگیری از منفعت‌طلبی و سودجویی حقوقی‌ها در بورس این امکان را فراهم کنم که مردم نقدینگی خود را به سمت بازار سرمایه سوق دهند، در بازار سرمایه نیز امکان مولد شدن سرمایه‌ها را فراهم خواهم کرد. او در بخشی از مناظره تلویزیونی خرداد ۱۴۰۰ گفت: «تنها کار ما این است که در خدمت ملت قرار می‌گیریم و بانک را در خدمت تولید قرار می‌دهیم. دولت خود را پشتیبان بازار سهام می‌داند. دولت ٣٠٠ هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه برداشت کرد. وعده ندهیم بگوییم چه می‌کنیم. علت دیگر اخلال در بازار بورس دعوایی است که مبتنی بر سیاست گذاری‌های دستوری قیمت‌ها صورت می‌گیرد.» او همچنین گفته بود: «بانکی که به تولید کمک نکند، بهتر است درش بسته شود. لذا آنچه که برای ما در بحث بازار سرمایه اهمیت دارد این است که به گونه‌ای سیاست گذاری کنیم تا دولت در بازار سرمایه دخالت نکند و خودش را خرج بازار سرمایه کند نه این که بازار سرمایه و مال مردم را خرج خود کند.» علیرضا زاکانی در ۱۸ خرداد ۱۴۰۰ گفت: «بنده اواخر سال ۹۸ به مردم التماس کردم که وارد بازار سرمایه نشوند؛ می‌گویند رانت داشتی؟ بله من رانت داشتم، چون جزو مسئولان این کشور هستم و اگر مسئولیت هم نداشتم به هر حال آدم دقیق است و می‌تواند تحلیل کند.» همچنین مدعی شده بود: «بازار سرمایه یکی از بازارهای اصلی است که ما خود را پشتیبان آن می‌دانیم، اما در آن دخالت و سیاست‌گذاری‌های غلط نمی‌کنیم و به شکل دستوری قیمت‌گذاری نمی‌کنیم؛ ما کمک می‌کنیم که بازار سرمایه در حال عادی خودش رشد کند و تبدیل به محور اصلی کار و تلاش کشور شود.»

بازار سرمایه در برنامه های من جایگاهی ندارد!
سعید جلیلی در برنامه تبلیغاتی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مطرح کرد: «به دلیل نداشتن انضباط مالی، سالانه حدود ۷ میلیارد دلار منابع هدر رفته است. بر این اساس، انضباط مالی یکی از اولویت‌های دولت من است.»
جلیلی در دوره قبل البته گفتاری متناقض درباره بازار سرمایه داشت؛ از سویی اعلام کرده بود بازار سرمایه در برنامه های اقتصادی من جایگاهی ندارد! امااز طرفی به توانایی دولت در کنترل بورس هم اشاره کرده بود. او در همان سال جمله معروف خود مبنی بر اینکه بورس نباید کوره سوزاندن سرمایه مردم باشد بلکه باید محلی برای جذب سرمایه و افزایش تولید باشد را گفت. وی ۲۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ در صفحه توییتر خود نوشت: «می‌شد نارضایتی بورسی مردم را تبدیل به رضایت کرد. خودشان می‌گویند در بدترین شرایط تحریم هرچه خواستیم فرآورده نفتی فروختیم. ما می‌گفتیم سرمایه‌های بورسی مردم را به شکل واقعی و در مسیر ساخت پتروپالایشگاه هدایت کنید.» او معتقد بود که بهترین بازار برای جهش تولید، بازار سرمایه است و درمورد رفع مشکلات بازار سرمایه اضافه کرده بود: «راه‌حل جامع و پایدار این است که باید شورای ثباتی متشکل از بازار سرمایه، بانک مرکزی و بیمه مرکزی شکل بگیرد. بازار اولیه باید اصالت پیدا کند و بازار ثانویه فقط نقش نقد شوندگی برای بازار اولیه ایفا کند. نه اینکه عرصه‌ای برای سوداگری ایجاد شود که بازار اولیه هم دچار تلاطم شود. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما، اصلاح سازوکارهای بازار ثانویه است. به‌ویژه ایراداتی که گاهی اوقات به این بازار وارد می‌شود و موجب فساد و سوءاستفاده در بازار سرمایه شده است. برای مثال حتماً باید تدابیری اتخاذ کرد که در بورس، رانت حرف اول را نزند! اگر یک نفر با تکنیک‌های سرخطی، امکان فروش ۵۰۰ میلیون سهام در یک روز داشته باشد، اما سهامدار خرد حتی امکان فروش ۵۰۰ هزار تومان سهام هم نداشته باشد، یعنی رانتی وجود دارد و در سازوکار بازار سرمایه اشکالات اساسی وجود دارد.
همچنین از نکات قابل توجهی که وی در سال ۱۴۰۰ بیان کرده بود، بحث اوراق تبعی برای بیمه کردن سهام بود تا ریسک خرید سهام توسط مردم، مدیریت شود. بحث دیگر آنکه اشخاصی که قصد ورود به بازار سرمایه را دارند، توسط صداوسیما و سایر رسانه‌ها و سازوکارهایی که دولت توسط سازمان بورس و اوراق بهادار دنبال خواهد کرد، آموزش‌های لازم را ببینند.

حلال ۳ روزه؛ راهکار جدید دارد
نامزد راه‌ حل‌های سه روزه، قاضی زاده هاشمی که دولت خود را دولت مردم خوانده است، فوریت خود را اقتصاد دانسته و گفت: «یکی از مسائل پیچیده کشور خروج دولت از بنگاه‌داری است.». او خارج کردن دولت از بنگاه‌داری و اصلاح ساختاری بودجه دولت را برنامه دولت خود مطرح کرده است.
کاندیدای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری همچنین در بیان دیدگاه‌های خود افزود: «من آمده‌ام تا سرمایه اجتماعی کشور را احیا کنم. اگر از تقویت هر حوزه‌ای حرف می‌زنیم برای امید آفرینی در کشور است.»، «باید سهامدار شرکت های دولتی مردم شوند تا دولت بی طرف شود و برای احیای حقوق مردم تلاش کند؛ جایی دولت باید وارد شود که مردم نیستند.» وی در دیگر اظهارات خود گفته بود: «دولت به خانواده بزرگ ایران متعهد می‌شود که تمام تلاش خود را بکار گیرد تا با همراهی آنها در طی یک دوره چهارساله، تورم و بیکاری تک رقمی، رفع فقر مطلق، رشد اقتصادی ۶ تا ۸ درصدی، افزایش دو برابری امید به آینده و کاهش محسوس آسیب های اجتماعی را محقق سازد.»
قاضی زاده هاشمی در دوره گذشته که کاندیدای ریاست جمهوری شده بود، ادعای جنجالی مبنی بر حل سه روزه مشکل بورس کرده بود. وی ادعا کرده بود که اگر رئیس جمهور شود، می‌تواند سه روزه مشکلات بورس را حل کند و به این بازار آشفته سر و سامان بدهد. او با وجود منسوب شدن به عنوان یکی از معاونت‌های ریاست جمهوری اما از رئیس جمهور نخواست که با یک دستور حکومتی مشکل بورس را حتی در سه سال حل کند. البته که در این دوره از پاسخ به این سوال که اینبار مشکل بورس را چند روزه حل می‌کند سر باز زد. او در سال ۱۴۰۰ که نامزد ریاست جمهوری شد وعده‌های زیادی داده بود که عرضه محصولات کشاورزی در بورس، حل مشکل مسکن، کاهش نرخ تورم به کمتر از ۵ درصد، ایجاد شفافیت اقتصادی تام و عام و... از جمله آنها بودند.

دولت باید جدا در این خصوص پاسخگو باشد
محمدباقر قالیباف؛ کاندیدای اصولگرای این دوره که به دلیل سمت ریاست مجلس، سخنان و اظهارنظرهای زیادی در حوزه بورس و مشکلات آن داشته است. در آخرین صحبت‌های خود از برنامه هفتم توسعه و توجه به آن صحبت کرد. به گفته وی «در برنامه هفتم به صورت سیستمی به اقتصاد توجه شده است. بر این اساس توجه به رشد اقتصادی، توجه به سرمایه‌گذاری، سیاست‌های ارزی، توزیع درآمدها، نظام مالیاتی و یارانه‌ای از نکات مهم برنامه هفتم توسعه است.»
قالیباف در برنامه تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری این دوره اشاره کرد: «متوسط نرخ رشد اقتصادی ۸درصد در برنامه هفتم دیده شده است که برای رسیدن به این مهم باید به بهره‌وری و سرمایه‌گذاری توجه کرد. بهره‌وری مهمتر است چون در بهره‌وری فرصت‌هایی وجود دارد که از طریق آنها می‌توان به سمت سرمایه‌گذاری حرکت کرد؛ ۳ درصد از ۸ درصد رشد اقتصادی را بهره‌وری دنبال می‌کند.»
کاندیدای دوره چهاردهم افزود: «وقتی دولت دست در جیب شرکت‌های بزرگ می‌کند، نمی‌توان انتظار درست شدن بازار سرمایه را داشت. در برنامه هفتم در نظر داریم ۱۵ درصد در حوزه صنعتی شدن رشد پیدا کنیم. در برنامه هفتم به اصلاح نظام بانکی توجه شده و در این راستا باید تکلیف نرخ بهره را مشخص کنیم. با نرخ بهره ۳۰درصدی تولید شکل نمی‌گیرد.» او این وضعیت بازار سرمایه را قابل قبول ندانسته و معتقد است: «دولت باید جدا در این خصوص پاسخگو باشد؛ نمی‌شود پشت تریبون‌های رسمی از مردم دعوت کرد تا همه چیز را به بورس بسپارند و بعد با سوء مدیریت در این بازار به اعتماد مردم ضربه بزنند و سرمایه آنها را کم ارزش کنند. » وی خیلی زود به سراغ بورس آمد و پس از تایید صلاحیت نشستی با فعالان بورسی برگزار کرد و در توییتی نوشت: «امروز برای چندمین بار در جلسه‌ای حضوری، دغدغه‌های فعالان ارشد بازار سرمایه را شنیدم. توجه به بازار اولیه در بورس و تأمین مالی نباید موجب غفلت از اهمیت بازار ثانویه شود.».
قالیباف در شهریور ۹۹ هم از حمایت مجلس از بازار سرمایه سخن گفته بود: «اولین نکته‌ای که مردم باید از آن مطلع باشند این است که مجلس مصمم است حمایت و تقویت لازم و تثبیت را در بازارهای بورس و سرمایه انجام دهد و تلاش کند هدایت نقدینگی در بازار بورس به سمت مسائل تولیدی برود و پروژه‌های صنعتی در بخش تجاری، کارخانجات و تولید در کشور رونق بگیرد.»؛ وی در مهر ماه ۹۹ و پس از ریزشی که بورس پشت سر گذاشت نیز ادعا کرده بود: «بورس یک فرصت بزرگ برای جذب نقدینگی و جهت دهی آن به سمت پروژه‌های ملی است.» همچنین پیشنهاد کرده بود که «جمعی از بخش‌های حقیقی و حقوقی با گذاشتن وقت، ارتباط مداوم در این زمینه داشته باشند». قالیباف پیشتر گفته بود: «می‌خواهیم بدانیم فعالان بازار سرمایه از بودجه سال ۱۴۰۰ چه چیزی می‌خواهند و آنان باید پیشنهادات و نکته‌های خود را به ما ارائه کنند. بسیار مهم است که بازار سرمایه استقلال خودش را داشته باشد و این بازار باید برنامه اش را برای برنامه هفتم توسعه ارائه کند. ما در بورس باید مسایل مختلف اجتماعی، فرهنگی، محیط زیستی، سیاسی و امنیتی را در نظر بگیریم.»
او دی ماه سال ۹۹ با بیان اینکه در طول شبانه روز موضوعات اقتصادی را بررسی می‌کند، ادعا کرده بود: «هرچند اقتصاددان نیستم، اما با افراد صاحبنظر در بازار سرمایه گفت و گو کرده و اطلاعات را از آنها می‌گیرم، بنابراین در جریان شرایط و وضعیت کنونی هستم.» وی آبان ۱۴۰۰ با تأکید بر اینکه بورس بازاری مستقل و تنها نیست، گفته بود: «این بازار متأثر از بازارهای پولی، مالی، واردات و صادرات و امثال آنهاست و تا سیاست‌های دولت در حوزه اقتصاد روشن نشود، وضعیت بورس نیز مشخص نمی‌شود.»او در رابطه با رانت اطلاعاتی در بازار سرمایه هم اظهار نظر کرده بود که «در کنترل روابط و رانت‌های اطلاعاتی که باعث می‌شود عده‌ای بهره‌مند شوند و عده‌ای که سهامداران خرد هستند، آسیب ببینند، دقت شود و این نیز مستقیماً به وظایف مدیریتی بورس برمی‌گردد.»

قرار نبود مصوبه‌های پنهانی برای نورچشمی‌ها فراهم کنید
مسعود پزشکیان به عنوان تنها نامزد اصلاح طلب دوره چهاردهم انتخابات سر و صدای زیادی در بین مردم به پا کرده است به نوعی که جستجوی نام پزشکیان در ساعات اولیه‌ای که نام کاندیداهای تایید شده منتشر شد، از مجموع جستجوی دلار و طلا در گوگل پیشی گرفت. او در رشته توییت‌هایی نوشت: «قرار بود از بورس حمایت کنید نه اینکه فرصت‌های استفاده از مصوبه‌های پنهانی را برای نورچشمی‌ها فراهم کنید.»
وی درتوییت دیگری هم افزود: «برای حمایت از بورس نرخ خوراک صنایع را چند برابر کردند و مصوبه را دو ماه در کشوی معاون اول نگه داشتند تا نورچشمی‌ها فرصت کافی برای خالی کردن پرتفویشان را داشته باشند. این‌طور شد که سقوط بزرگ اردیبهشت ۱۴۰۲ شکل گرفت.»وی ادعا کرد: «مشکل بورس همان مشکل اقتصاد کشور است. دخالت ناروای دولت در کسب و کارها و تحریم‌های بین‌المللی.» و همچنین با طعنه به وعده‌های پیشین نامزدهای انتخاباتی اضافه کرد: «قرار بود ۳ روزه مشکل بورس حل شود اما بحران سال کامل ادامه یافت. بورس اوراق بهادار تهران بدترین دوران خود را در ۴ سال گذشته سپری کرده است.»پزشکیان در اولین توییت بورسی خود پس از تایید صلاحیت اظهار کرد: «بورس اوراق بهادار تهران بدترین دوران خود را در ۴ سال گذشته سپری کرده است.» او همچنین از طرفداران FATF و شفافیت است و اعتقاد به استفاده از کارشناسان و اقتصاددانان نهادگرا دارد. این نامزد انتخابات ریاست جمهوری تاکید کرد: «باید کاری کنیم که کارشناسان، کاردان‌ها، عالمان و دست‌پاک‌ها به قدرت برسند، نه افرادی که به خاطر قدرت، تهمت و افترا می‌زنند و آبروی افراد را می‌ریزند و دروغ می‌گویند.»
با همه این اوصاف اما نماینده‌ای که شور انتخاباتی این دوره را افزایش داده طرح و برنامه مشخص خاص دیگری برای حل مشکلات بورس بیان نکرده و به همین اظهارات اکتفا کرده است.

راه مبارزه با فساد از مسیر شفافیت بازار سرمایه می‌گذرد
مصطفی پورمحمدی کاندیدایی که حل مشکلات اقتصادی و رانت در دولت خود را از طریق تکنولوژی مثل هوش مصنوعی بیان کرد. وی مدعی است که «موضوعات اقتصادی متکی به شفافیت اقتصادی است». پورمحمدی شفافیت اقتصادی را در راستای همخوانی بسترهای فناوری و تکنولوژی با داده‌های اقتصادی می‌داند. با این حال در برخی از اظهار نظرها در رابطه با موضوع بورس می گوید: «راه مبارزه با فساد از مسیر شفافیت بازار سرمایه می‌گذرد. » او همچنین در ۱۹ خرداد سال ۹۹ اظهار کرده بود: «راه مبارزه با فساد از مسیر شفافیت بازار سرمایه می‌گذرد.» پورمحمدی سال ۹۶ هم با حضور در بورس کالا مدعی شده بود: «گردش کسب و کار در محیط شفاف بورس بورس کالا الزامی بوده و همچون دیگر ارکان اقتصادی نیازمند شفافیت است.»
نکته دیگر در رابطه با نقش بازار سرمایه بر میزان شفافیت از نظر پورمحمدی این بود که «باید بورس کالا و بورس‌های دیگر و کلا شفافیت نظام کسب و کار و عرضه و تقاضا را به نهایت برسانیم؛ زیرا با هر قدمی که در این بازار به جلو حرکت کنیم به سلامت بازار، مبارزه با فساد و شفافیت اقتصاد کمک کرده ایم؛ البته تا رسیدن به جایگاه اصلی، فاصله زیادی داریم.» وی در سال ۹۴ هم بر شفافیت تاکید داشته و معتقد بود که میزان مشارکت مردم ایران در بازار سرمایه نسبت به کشورهای موفق اقتصادی پایین است و این سهم باید افزایش پیدا کند. این نماینده نقدهایی به عملکرد اقتصادی دولت در سال‌های گذشته وارد کرده و شعار دولت خود را عدالت، ثروت و قدرت اعلام کرده است. همچنین مصطفی پورمحمدی بر شفافیت و استفاده از تکنولوژی در دولت خود تاکید زیادی دارد.

• نگین عظیمی - خبرنگار
• شماره ۵۴۴ هفته نامه اطلاعات بورس