تجارت سبدگردانی در گرو توسعه مدیریت ابزارها 

باوجود اینکه سبقه سبدگردان‌ها در ایران طولانی نیست، تا همین مدت کم توانستند سهم خوبی از بازار خدمات مالی گرفته و عملکرد آنهابه خصوص در توسعه ابزارهای مالی جدید مثبت ارزیابی می‌شود. به نوعی که اولین نهادهایی که برای تأسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری جدید مانند بخشی اقدام کردند شرکت‌های سبدگردان بودند. همچنین عملکرد سبدگردان‌ها در بحث بازدهی متناسب با ریسک در ابزارها و محصولات در اختیارشان هم مناسب ارزیابی می‌شود و معمولا صندوق‌های تحت مدیریت سبدگردان‌ها جزو صندوق‌های با عملکرد مناسب از حیث بازدهی تعدیل شده به ریسک است. استفاده از ابزارهای جدید مانند مشتقات هم برای سبدگردان‌ها حائز اهمیت است. سبدهای اختصاصی متناسب با ریسک مشتریان مثل سبدهایی که استراتژی‌های مختلفی مانند خرید پوشش داده شده، فروش پوشش داده شده و ... برای مشتریان ایجاد می‌کنند که هم می‌تواند به توسعه بازار و گسترش هرچه بیشتر ابزارها و سرمایه‌گذاری غیرمستقیم کمک کرده و هم بازدهی متناسب با ریسک مشتریان فراهم کند.
به نظر می‌رسد تعداد سبدگردان‌ها با توجه به شرایط فعلی بازار سرمایه کافی و حتی تا حدودی زیاد هم است. دو رویه در این مورد می‌تواند شکل بگیرد؛ اینکه مانند سال‌های گذشته تعداد سبدگردان‌ها محدود و مجوز جدید داده نشود که منجر به انحصار شده و انحصار نمی‌تواند در بهبود عملکرد نهادهای مالی، افزایش تعداد ابزارهای مالی و توسعه هر چه بیشتر خدمات نهادهای مالی به ویژه سبدگردان‌ها کمک کند و حتی اثر معکوس خواهد داشت. در سال‌های اخیر با توجه به تعداد مجوزهایی که صادر شد، سعی شده تا انحصار از بین برود. در رویه دیگر اگر تعداد بی‌رویه مجوز هم صادر شود می‌تواند منجر به رقابت منفی بین نهادهای مالی شود. اتفاقی که به ویژه در شرایط رکود بازار سرمایه شاهد آن هستیم. رقابتی که می‌تواند به کارمزد تعادلی که منافع مشتریان و سبدگردان‌ها توامان رعایت شده و جذب مشتریان با رویه‌های پایدار اتفاق بیفتد، خوب است اما اگر این رویه به نحوی باشد که مرگ و زندگی سبدگردان در گرو جذب مشتری از هر طریق باشد، می‌تواند منجر به تشدید رقابت منفی شود. به نظر می‌رسد شرایط در نظر گرفته شده برای اعطای مجوز باید به نحوی باشد که سبدگردان‌ها درصورت دریافت مجوز، مجبور باشند حداکثر تلاش خود را جهت موفقیت انجام دهند. شرایط اعطای مجوز باید به نحوی باشد که در تعداد سبدگردان‌ها متناسب با شرایط بازار سرمایه به تعادل برسیم.
معمولاً درصد بالایی از عملکرد سبدگردان‌ها با وضعیت بازار سرمایه گره خورده و اگر حال بازار خوب نباشد سبدگردان‌ها هم با چالش مواجه می‌شوند. مهمترین موضوع در بهبود حال بازار سرمایه فارغ از بازدهی‌های مقطعی سهام، اعتماد فعالان و سرمایه‌گذاران بازار سرمایه می‌باشد. طبیعتاً در فرآیند افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران، برخی متغیرها مانند ریسک‌های سیستماتیک ناشی از تصمیمات دولت، تصمیمات خلق الساعه نهادهای ناظر و... خارج از کنترل نهادهای مالی است، اما بخشی از آن می‌تواند با همت نهادها به خصوص سبدگردان‌ها تأمین شود. چالش دیگر صنعت سبدگردانی، ریسک شرکت‌های نرم افزاری برای سبدگردان‌ها از حیث هزینه و بعضاً تحت الشعاع قرار دادن عملکرد سبدگردان‌هاست. دریافت هزینه‌های مربوط به ارائه خدمات نرم‌افزاری باید متناسب با ارائه خدمات باشد. نکته دیگر ابلاغیه و الزاماتی از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار است که به نظر باید فرصت بیشتری برای تطبیق به نهادها به ویژه سبدگردان‌ها داده شود. همچنین تصمیمات باید به نحوی باشد که منجر به توسعه ابزارهای جدید در بازار سرمایه شود ولی گاهی مشاهده می‌شود که به دلیل سوء استفاده برخی نهادها و فعالان بازار از قوانین و مقررات وضع شده، نهاد ناظر به اجبار قوانینی در نظر می‌گیرد که تأثیر ابزار طراحی شده را کمرنگ می‌کند.

• حامد حامدی‌نیا - مدیرعامل سبدگردان الگوریتم
• شماره ۵۴۷ هفته نامه اطلاعات بورس