چرا باید بورس کالا تقویت شود؟

به گزارش صدای بورس، فعالان صنعتی بخش خصوصی که مواد اولیه خود را مستقیما از بورس کالا خریداری می کنند معتقدند دولت چهاردهم باید برخلاف دولت‌های گذشته از دولت دهم گرفته تا سیزدهم به این بازار مهم نگاه ویژه ای داشته باشد و حال که از عمر این بازار نزدیک به دو دهه می گذرد آسیب‌های این بازار را شناسایی و برطرف کند.
این درخواست در حالی است که در خلال سال‌های اخیر بورس کالا به یک بازار مرجع برای بسیاری از مواد اولیه تبدیل شده تاجاییکه عرضه بسیاری از محصولات مانند فولاد و سیمان و برخی محصولات پتروشیمی تنها از طریق بورس کالا مجاز است. از سوی دیگر انتشار انواع اوراق و ابزار مناسب برای تامین مالی و خریدهای مطمئن نیز در بورس کالا باعث شده تا این بازار به یک بازار متنوع و با کارایی بالا تبدیل شود. تغییر فرمول قیمت محصولات و متناسب‌سازی قیمت‌ها بر اساس روش‌های پایدار و بلندمدت و متناسب با نوسانات قیمتی در بازارهای جهانی و ارز نیز از جمله اقداماتی است که این بازار در این سال‌ها تجربه کرده است. در عین حال امروزه و با تجربه عرضه‌هایی همچون خودرو و یا انواع محصولات کشاورزی و حتی در برهه‌هایی عرضه حامل‌های انرژی در بورس کالا باید بورس کالا را به عنوان یک بازار علمی و خلاق در حوزه معامله مواد اولیه معرفی کرد که هرچند در مقایسه با بازارهای رقیب در سایر کشورهای دنیا هنوز جای کار بسیار دارد اما لااقل توانسته در اقتصاد سراسر آشوب ایران نقش‌های مهمی بر عهده بگیرد.
امروزه بورس کالا باید با استفاده از ابزارهای مناسبی که معرفی کرده ارتباط‌های مستقیمی بین صنایع بالادست و پایین دستی در بخش‌های مختلف ایجاد کند و در نتیجه باب تقاهم بین دو بخش زنجیره ارزش در این صنایع باز شده است؛ ابزارهای مختلفی که تامین مالی صنایع پایین دستی را آسان کرده و ضمانت‌های لازم را برای ارتباط دوطرفه و پویا فراهم ساخته است.
در عین حال شرایطی را فراهم کرده تا نیاز واقعی بازار شناسایی و کمبودها و بیش بودهای کالاهای مختلف ارزیابی دقیقی شود و در نتیجه زنگ هشدارهای لازم به سیاست گذاران و فعالان حوزه‌های مختلف داده شود که بارها این موضوع را تجربه کرده‌ایم.
تجربه عرضه خودرو در بورس کالا یکی از آن دسته تجربه‌های ارزشمندی است که توانست اثرات خوبی را در مدت محدودی که انجام شد بر جای بگذارد و همین مساله این بازار را به محل هجمه مخالفان تبدیل کرد.
عرضه مسکن در بورس کالا با همه ایراداتی که داشته و دارد هنوز به عنوان یک ابزار قابل مذاکره است که می تواند در شفاف سازی معاملات مسکن سازمان‌های دولتی و نهادها نقش فعالی را ایفا و جلوی بسیاری از مفسده‌های ناشی از مناقصه و مزایده‌ها را بگیرد.
بورس کالا در عین حال در موضوعاتی همچون خرید تضمینی محصولات کشاورزی و یا واقعی سازی قیمت محصولاتی مانند زعفران و زیره و ... نقش مهمی را ایفا کرد که البته این نقش با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده اما حکایت از بسترسازی برای حمایت از کشاورزان دارد. با این همه چالش‌هایی در مسیر این بازار مهم وجود دارد که دولت چهاردهم باید برای آن چاره اندیشی کند.
نخست آن که این بازار در گذشته به صورت مداوم در کشمکش سیاست‌های دو وزارتخانه اقتصاد و صمت با مشکلات متعددی روبه‌رو بود که یکی از این مشکلات را در موضوع عرضه خودرو به بورس و توقف آن به خوبی مشاهده کردیم.
دوم موضوع قیمت گذاری برای کالاها و مشکلات آن است. قیمت‌گذاری کالاها در بورس کالا هنوز تا حدی درگیر موضوعات دستوری است و از سوی دیگر بسیاری از کالاها در خلال سال‌های اخیر به دلیل کمبود عرضه شرکت‌ها مشمول رقابت قیمتی می شود و این مساله به زیان خریداران است که باید فکری برای این مساله کرد تا صنایع پایین دست آسیب نبینند.
سوم اصلاح شیوه‌های تقاضاست. این که دلالان در بورس کالا به خصوص در دوره‌هایی که بازارها تشنه مواد اولیه هستند جولان می دهند واقعیت دارد و این بازار در دوره‌های متعددی به یک بستر رانت زا برای عده ای تبدیل شده است که بخش زیادی از این موضوعات هم به وزارت صمت و سامانه‌های مرتبط با تایید متقاضیان برمی گردد.
چهارم غفلت سازمان‌های دولتی از این بازار مهم است. بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی می توانند از ظرفیت‌های این بازار استفاده کنند. شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و ... که از ظرفیت‌های این بازار غافل هستند. اوراق و ابزارهای مختلف این بازار می تواند در بسیاری از پروژه‌های دولتی کارایی بالایی داشته باشد.
پنجم عدم استفاده از ظرفیت‌های فرامرزی بورس کالا به خصوص برای کالاهای صادراتی و تامین مواد اولیه وارداتی با استفاده از ابزارهای این بازار است که دولت باید برای آن برنامه‌ریزی کند.

شماره ۵۵۱ هفته نامه اطلاعات بورس