بی اقبالی عرضه اولیه در شرایط بی اعتمادی

بازار ثانویه بورس در ایران و جهان با هدف تامین نقدشوندگی سهام شرکت‌ها و تامین مالی آنها برای طرح‌ها و پروژه‌های جدید و گسترش فعالیت تجاری و تولیدی آنها شکل گرفته است. اما اتفاقات سال ۱۳۹۹ و بعد از آن، بیماری ناتوان با مشکلات سخت از بازارسرمایه کشور ساخته است که حرف از کارکرد واقعی آن زدن و انتظارات عادی یک بورس را از آن داشتن بیشتر به طنز شباهت دارد. بازار سرمایه کشور پس از هیجانات و به بیان بهتر بعد از بحران سال ۱۳۹۹ از ریل عادی خود خارج شده و کارکرد اصلی خود را ندارد. سیل عظیم سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی جدید که به بازار وارد شدند و با تجربه ناخوشایند یا مجبور به ترک آن شدند و یا با ناله و نفرین در آن ماندند و پشیمان از کرده خویش به دنبال جبران گذشته و فرار از آن هستند، اتمسفر بازی در بازار سرمایه کشور را تغییر داده است و افزایش تازه واردان به بازار سهام، مدل تصمیم گیری و معاملات را تغییر داده است. مسائل اقتصادی و تصمیمات نادرست مدیران اقتصادی در چند سال گذشته، رکود و بی اطمینانی به بازار سرمایه را دوچندان کرده است اما این ریسک تصمیم گیری تا حدودی با تغییر دولت و تیم مدیریتی در ترکیب تصمیم گیران اقتصادی بر طرف شده است.
نهایتا غول مرحله آخر سرمایه گذاران بورسی که این روزها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، ریسک سیستماتیک و مسائل سیاسی و ارتباطات خارجی ایران است. تیر آخر را موشک‌ها به قلب بازار سرمایه وارد کرده‌اند و باید منتظر رفع آن باشیم. در چنین شرایطی علاوه بر اینکه فعالیت اصلی شرکت‌های تولیدی و خدماتی مختل شده، تامین‌مالی طرح‌های توسعه‌ای و پروژه‌های جدید شرکت‌ها از طریق بازار سرمایه (افزایش سرمایه) نیز با معضل جدی روبه رو شده است. در کل به نظر می‌رسد با وجود ارزندگی و ارزان بودن بازار سهام، اقبال عمومی مناسبی به بورس وجود ندارد. در چنین شرایطی ورود شرکت‌های جدید و عرضه‌های اولیه و انتظار از فروش مناسب شرکت‌های جدید به مثابه انتظار مسابقه سرعت دادن از یک اتومبیل داخل تعمیرگاه خواهد بود. مدل‌های جدید قیمت‌گذاری عرضه‌های اولیه که عمدتا خیلی هم ارزان نبوده‌اند را باید در کنار سهم‌های با P/E بسیار پایین در شرایط فعلی بازار قرار داد. بنابراین به نظر نمی‌رسد در صورت شروع دوباره ورود شرکت‌ها به بازارسرمایه و باز شدن درب عرضه اولیه، به صورت کلی اقبال قابل توجهی به آن را شاهد باشیم.

• احسان حاجی - عضوهیات مدیره مشاور سرمایه گذاری دارازی

• شماره ۵۶۱ هفته نامه اطلاعات بورس