به گزارش صدای بورس،صندوق اهرمی نوعی صندوق سرمایه‌گذاری است که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد با بهره‌گیری از اهرم مالی، یعنی استفاده از بدهی یا وام، بازده سرمایه‌گذاری خود را افزایش دهند.
این صندوق‌ها با ارائه گزینه‌های متنوع سرمایه‌گذاری، برای هر دو گروه سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و محتاط جذاب هستند. صندوق‌های اهرمی از دو مکانیسم صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری و همچنین قابلیت معامله در بورس (ETF) برای جذب سرمایه و انتقال مالکیت‌ها بهره می‌برند. وجود اهرم در بازارهای مالی به سرمایه‌گذاران این فرصت را می‌دهد که با استفاده از سرمایه کمتر، سود بیشتری به‌دست آورند. اما باید توجه داشت که اهرم تنها بر سود اثر نمی‌گذارد، بلکه در صورت ضرر نیز می‌تواند زیان‌ها را تشدید کند. به همین دلیل، استفاده از اهرم تنها برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر توصیه می‌شود. در ادامه، این مقاله به معرفی صندوق‌های اهرمی به‌عنوان ابزاری برای استفاده از اهرم حتی برای افرادی با سرمایه‌های کوچک خواهد پرداخت. صندوق‌های اهرمی در ایران برای اولین بار ۱۰ خرداد ۱۴۰۰ در بازار سرمایه، پذیره‌نویسی شدند و به سرعت مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار گرفتند. دامنه نوسان در صندوق‌های اهرمی به دلیل استفاده از اهرم‌های مالی می‌تواند بسیار بیشتر از صندوق‌های دیگر باشد. این نوسانات می‌تواند منجر به سودهای بالا یا زیان‌های چشمگیر شود. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران باید با آگاهی کامل و تحلیل دقیق وارد بازار این صندوق‌ها شوند. در ابتدا دامنه این صندوق‌ها مثبت و منفی ۱۰ بود اما چند ماهی است به دلایلی به مثبت و منفی ۳ درصد کاهش یافته که منجر به نارضایتی بسیاری از سهامداران شده است.
افزایش دامنه نوسان همراه با حفظ نقدشوندگی
کارشناسان معتقدند افزایش دامنه نوسان در بازار سرمایه می‌تواند به ریزش‌های جدی منجر شود. این افزایش دامنه تا زمانی مفید است که نقدشوندگی بازار حفظ شود، اما فراتر از آن، ریسک معاملات را افزایش می‌دهد. در حال حاضر، در بازار هر روز حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان معامله می‌شود که نشان‌دهنده نقدشوندگی کافی است. اگر دامنه نوسان بیش از حد باز شود، نوسانات بیشتر شده و این مسئله می‌تواند به ضرر سهامداران خرد و حقیقی تمام شود. در این شرایط، تلاطم‌ها شدت می‌گیرد و اغلب سرمایه‌گذاران خرد متضرر می‌شوند.
به گفته تحلیلگران سطح فعلی ۳ درصد دامنه نوسان، به‌طور تجربی به‌عنوان نقطه بهینه در بازار شناخته شده است. البته این عدد باید بر اساس شرایط بازار و شاخص‌های مختلف فرموله شود. برای مثال، در شاخص‌های پایین‌تر مانند یک میلیون و ۹۰۰ هزار واحد، دامنه نوسان می‌تواند ۱۰ درصد باشد، اما در شاخص‌های بالاتر مانند ۳ میلیون واحد، دامنه نوسان باید محدودتر باشد تا از ریسک زیاد جلوگیری شود و صف‌های خرید و فروش قفل نشوند. در حال حاضر، بازار در وضعیت متعادلی قرار دارد و هر روز معاملات مختلفی به ارزش ۱۰ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان در آن انجام می‌شود. این شرایط نشان می‌دهد که دامنه نوسان فعلی نقطه بهینه است. اما اگر این میزان به ۱۰ درصد افزایش یابد، شاهد ریزش خواهیم بود.
کارشناسان همچنین یکی از دلایل محدود شدن دامنه نوسان را، جلوگیری از صدور زیاد توسط صندوق‌های اهرمی می‌دانند. این صندوق‌ها عمدتاً روی نمادهای بزرگ فعالیت دارند و منابع مالی خود را به سمت این نمادها هدایت می‌کنند، که نقدشوندگی بالاتری دارند. وقتی پول جدید وارد بازار می‌شود، این موضوع می‌تواند باعث افزایش شاخص کل و در نتیجه کاهش بازدهی شاخص هم‌وزن شود. از ابتدای آبان تاکنون، شاخص هم‌وزن ۱۱ درصد کمتر از شاخص کل بازدهی داشته است. این مسئله به دلیل تاثیر صندوق‌های اهرمی است، که با وجود دامنه نوسان مشابه نمادهای کوچک، گاهی می‌توانند منابع مالی خود را به سمت نمادهای بزرگ هدایت کنند.
به باور تحلیلگران با توجه به تاثیرگذاری صندوق‌های اهرمی در بازار، دامنه نوسان باید محدود بماند تا بالانس بازار به هم نخورد. اگر این محدودیت‌ها وجود نداشت، صندوق‌های اهرمی احتمالاً به‌طور قابل‌توجهی بزرگ‌تر از وضعیت کنونی خود بودند، اما سازمان بورس این نکات را مدنظر قرار می‌دهد و از گسترش بی‌رویه این صندوق‌ها جلوگیری می‌کند.
کارشناسان همچنین معتقدند در حالی که دامنه نوسان روزانه صندوق‌های اهرمی مشابه سایر نمادها شده است، اما به لحاظ تغییرات NAV (ارزش دارایی خالص) تفاوت وجود دارد. NAV صندوق‌های اهرمی به سرعت تغییر می‌کند و در روزهایی که بازار متعادل است، شاهد صف‌های خرید در این صندوق‌ها هستیم. این موضوع نشان‌دهنده عملکرد متفاوت این صندوق‌ها در مقایسه با سایر نمادهاست که به‌نوعی باعث جبران نوسانات بازار می‌شود.
لزوم توجه به ماهیت و ضریب اهرمی صندوق‌ها
مدیر صندوق اهرم در خصوص دامنه نوسان گفت: تصمیم‌گیری در این باره نه بر عهده صندوق‌ها و شرکت‌ها، بلکه بر اساس قانون بازار اوراق بهادار، به هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار سپرده شده است. با این حال، با توجه به ماهیت خاص صندوق‌های اهرمی، که به دلیل داشتن ضریب اهرمی، به طور معمول ریسک بالاتری نسبت به صندوق‌های سهامی دارند، می‌توان گفت که دامنه نوسان این صندوق‌ها باید با صندوق‌های سهامی متفاوت باشد.
فرهاد ترکستانی افزود: صندوق‌های اهرمی به دلیل استفاده از اهرم مالی، به‌طور طبیعی با نوسانات بیشتری روبه‌رو هستند و تغییرات در ارزش دارایی خالص (NAV) صندوق‌های اهرمی به دلیل استفاده از اهرم معمولاً بیشتر از تغییرات قیمت سهام است.
وی همچنین ادامه داد: اگر دامنه نوسان صندوق‌های اهرمی مشابه با دامنه نوسان صندوق‌های سهامی و سهام تعیین شود، به دلیل ضریب اهرمی این صندوق‌ها ممکن است منجر به ایجاد حباب‌های قیمتی شود که این حباب ها می‌توانند به صورت مثبت یا منفی بروز کنند. به همین دلیل، منطقی است که دامنه نوسان این صندوق‌ها باید به‌گونه‌ای تعیین شود که تناسب بیشتری با ویژگی‌های خاص آنها داشته باشد.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است: هرچند که در حال حاضر، دامنه نوسان صندوق‌های اهرمی با صندوق‌های سهامی برابر است، اما عملکرد این صندوق‌ها در این رشد اخیر بازار نشان دهنده عملکرد متناسب با اهداف این نوع صندوق‌هاست. در رشد اخیر بازار سرمایه، صندوق‌های اهرمی توانسته‌اند بازدهی بیش از دو برابر نسبت به شاخص کل بازار و متوسط صندوق‌های سهامی داشته باشند. این امر نشان‌دهنده این است که صندوق‌های اهرمی در شرایطی که بازار در حال رشد است، می‌توانند عملکرد بالاتری از صندوق‌های سهامی داشته باشند و بازدهی بیشتری برای سرمایه‌گذاران خود به ارمغان بیاورند.
مدیر صندوق اهرمی کاریزما ادامه می‌دهد: با این حال، باید توجه داشت که این عملکرد بالا همیشه به معنای مثبت بودن نیست. به دلیل استفاده از اهرم، در شرایط نزولی بازار، این صندوق‌ها می‌توانند زیان‌های قابل توجهی نیز متحمل شوند. بنابراین، در تنظیم دامنه نوسان این نوع صندوق‌ها، باید به ماهیت صندوق و ضریب اهرمی آنها توجه کرد تا جلوی ایجاد حباب‌های قیمتی و صف‌های سنگین گرفته شود.
میزان ریسک و بازدهی صندوق‌های اهرمی
صندوق‌هایی که بیشترین سهم پرتفوی خود را به دارایی‌های پرریسک اختصاص می‌دهند، در شرایط بازار با نوسانات شدید، چه در مسیر صعودی و چه در مسیر نزولی، عملکردی پرشتاب‌تر از سایر صندوق‌ها خواهند داشت. از سوی دیگر، صندوق‌هایی که درصد کمتری از پرتفوی خود را به دارایی‌های کم‌ریسک اختصاص می‌دهند، در روندهای نزولی یا صعودی، نوسان کمتری نشان خواهند داد و در نتیجه، رشد یا افت کمتری نسبت به دیگر صندوق‌ها تجربه خواهند کرد. بر اساس گزارش‌های موجود، پرریسک‌ترین صندوق‌ها به ترتیب شامل موج، توان، بیدار، جهش، شتاب، اهرم و نارنج هستند. با این حال، باید توجه داشت که اختصاص بخشی از پرتفوی به دارایی‌های پرریسک، به‌تنهایی نمی‌تواند اطمینان کافی برای رشد بیشتر در روندهای صعودی فراهم کند. عوامل دیگری نظیر کیفیت مدیریت صندوق و بازارگردانی نیز تأثیر قابل توجهی بر بازدهی صندوق‌های اهرمی دارند.
بازدهی صندوق های اهرمی نشان از رشد مطلوب صندوق‌ها در بازه‌های زمانی مختلف دارد. با توجه به جدول میانگین بازدهی یک ماهه و شش ماهه اهرمی‌ها بیش از ۵۰ درصد و میانگین بازدهی ۳ ماهه آنها حدود ۶۰ درصد بوده است. همچنین میانگین NAV پاییز صندوق‌ها نیز در پاییز حدود ۴۵ درصد بوده است.
-
محمدرضا شاهوردیلو - خبرنگار
- شماره ۵۷۳ هفته نامه اطلاعات بورس
نظر شما