صندوق‌های بازنشستگی و سرمایه‌گذاری جسورانه

علاوه بر این صادرات محصولات با فناوری بالا (High-Tech) تأثیرات چشم‌گیر و انکارناپذیری بر رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی در کشورها داشت . بدون شک در کشورهایی مثل ایران که اقتصاد به ‌شدت به موضوع صادرات نفت وابسته است، برای رشد اقتصادی در دراز مدت باید به موضوع تولید و صادرات محصولات با فناوری بالا بیشتر پرداخته شود. آمارها نشان می دهد 20 درصد افزایش سرمایه گذاری در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباط باعث افزایش یک درصدی در تولید ناخالص داخلی (GDP) می شود. بنابراین با سرمایه گذاری صحیح در این حوزه می توان علاوه بر کسب بازده مناسب به افزایش تولید ناخالص داخلی کشور و سپس رشد اقتصادی ایران کمک کرد . 

با این وجود به دلیل ماهیت اینگونه کسب‌وکارها که دارای ریسک‌های بالقوه زیادی می‌باشند، مدل‌های سنتی سرمایه‌گذاری دیگر جوابگو نبوده و باید به سمت مدل‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر حرکت داشت. از آن جاکه یکی از ابزارهای متداول در این زمینه صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه است،  صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه یکی از ابزارهای نوظهور در بازار سرمایه کشور به شمار می آید که با جمع‌آوري سرمايه از سرمايه‌گذاران در پی شناسایی و سرمایه‌گذاری در شرکت‌هاي در شرف تأسیس و یا نوپاي داراي پتانسيل رشد زياد (یا به اصطلاح استارت آپ‌ها) با هدف کسب بيشترين بازده اقتصادي ممکن در برابر پذيرش ريسک بالا است. علاوه بر این کسب بازدهي از سرمايه‌گذاري‌هاي بلندمدت در اين زمينه، کمک به رشد اقتصادي، کارآفريني، ايجاد اشتغال و توسعه فن‌آوري از ديگر اهداف این نوع صندوق‌ها به شمار مي‌آيند. همانگونه که عنوان شد، مدل سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها متفاوت از مدل‌های سنتی سرمایه‌گذاری می‌باشد. بر این اساس صندوق‌های جسورانه در مقابل سرمایه‌گذاری بر روی استارتاپ ها درصدی از سهام آن‌ها را به تملک خود در می‌آورند که این درصد معمولا کمتر از 50 درصد می‌باشد تا صاحبان ایده و بنیان‌گذاران کسب و کار انگیزه خود را برای توسعه کسب و کار خود از دست ندهند. با این وجود به دلیل ماهیت کسب و کارهای موجود در سبد سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها، عموما این کسب و کارها با شکست مواجه می‌شوند. اما موفقیت یک یا دو مورد جبران‌کننده تمامی کسب و کارهای شکست خورده می‌باشد. علاوه بر این سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها در بلندمدت موجب کسب بازده خواهد شد بطوریکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه معمولا پس از سه یا چهار سال به بازدهی می‌رسند. همچنین صندوق‌های جسورانه علاوه بر سرمایه‌گذاری، خدمات پشتیبانی دیگری را برای استارت آپ‌ها فراهم می‌کنند و بر روند اجرایی آن‌ها نظارت دارند. تفاوت دیگری که در مدل سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها وجود دارد این است که در این صندوق‌ها بر خلاف سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری امکان انتشار خالص دارایی‌ها و گزاراشات و صورت‌های مالی مرسوم در دوره های زمانی معین وجود ندارد.

این ابزار در کشورهای غربی دارای قدمت و محبوبیت زیادی بوده و عموماً منابع آن از طریق سازمان‌های دولتی یا خصوصی بزرگ همچون صندوق‌های بازنشستگی تامین می‌شود. به طوریکه در سال 2015 بیش از 40 درصد منابع صندوق‌های جسورانه جهان و بیش از 50 درصد منابع صندوق‌های جسورانه در کشور ایالات متحده از طریق صندوق‌های بازنشستگی تامین شده است. دلیل این موضوع آن است که بدلیل وجود منابع فراوان در سبد سرمایه‌گذاری صندوق‌های بازنشستگی اين نوع از سرمايه‌گذاري‌ها سهم کمی را در سبد آن‌ها دارد. به طوریکه به طور متوسط کمتر از 8درصد منابع صندوق‌های بازنشستگی در جهان صرف سرمایه‌گذاری جسورانه شده است. بنابراین ورود به حوزه سرمایه‌گذاری جسورانه در بین صندوق‌های بازنشستگی دنیا بسیار متداول می‌باشد. عاملی که موجب نجات صندوق‌های بازنشستگی کشور آمریکا از ورشکستگی در دهه 1970 میلادی شد. چرا که در اواخر این دهه با سهل‌گیرانه‌تر شدن قوانین و مقررات برای صندوق‌های بازنشستگی، این صندوق‌ها با تغییر مدل‌های سنتی سرمایه‌گذاری خود به حوزه سرمایه‌گذاری جسورانه روی آوردند و همین عامل موجب نجات آن‌ها از خطر ورشکستگی شد. خطری که شاید امروز در صندوق‌های بازنشستگی کشور ما هم احساس می‌شود و شاید تغییر مدل‌های سرمایه‌گذاری از جمله ورود به سرمایه‌گذاری جسورانه می‌تواند چاره کار باشد.

• شماره ۲۳۶ هفته نامه بورس - صفحه ۲