دستیابی ایران به فناوری فرآوری عناصر نادر خاکی

به گزارش صدای‌بورس، اردشیر سعدمحمدی، مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات (ومعادن)، در نشست خبری دستاوردهای شرکت «تجلی» در حوزه عناصر نادر خاکی، از دستیابی ایران به دانش فرآوری و تولید عناصر نادر خاکی برای اولین بار در خاورمیانه خبر داد و گفت: سرمایه‌گذاری در صنایع هایتک در مقایسه با صنایع معمولی از ارزش افزوده اقتصادی بالاتری برخوردار است. ازاین‌رو، توجه به تأمین مواد اولیه موردنیاز این صنایع، ازجمله عناصر نادر خاکی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

وی با اشاره به جایگاه راهبردی این عناصر در اقتصاد جهانی، تصریح کرد: عناصر نادر خاکی که شامل ۱۵ عنصر کلیدی به‌همراه اسکاندیوم و ایتریوم هستند، در صنایع پیشرفته‌ای همچون تولید نیمه‌هادی‌ها، باتری‌های پیشرفته، توربین‌های بادی و تجهیزات نظامی کاربرد دارند. ازاین‌رو، توسعه توانایی ایران در تولید این عناصر، کشور را به یکی از بازیگران مهم این صنعت در سطح جهانی تبدیل خواهد کرد.

سعدمحمدی ضمن قدردانی از همکاری دانشگاه‌های شهید بهشتی و یزد در این پروژه، تأکید کرد: پایلوت تولید عناصر نادر خاکی در شهرک صنعتی عباس‌آباد راه‌اندازی شده و در روزهای آینده، بازدیدی برای بررسی این پروژه برگزار خواهد شد. در این بازدید، نمونه‌هایی از محصولات تولیدی ارائه می‌شود تا اهمیت این پیشرفت بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به تفاوت روش‌های جداسازی این عناصر، خاطرنشان کرد: در گذشته، تنها چند عنصر نادر خاکی به‌صورت محدود استخراج و جداسازی می‌شد، اما در روش جدید، تفکیک تمامی ۱۷ عنصر نادر خاکی با خلوص بالا امکان‌پذیر شده است. همچنین، در این فرآیند، جداسازی به‌گونه‌ای انجام شده که علاوه بر افزایش راندمان، از نظر اقتصادی نیز مقرون‌به‌صرفه باشد.

مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات با اشاره به ذخایر جهانی عناصر نادر خاکی، گفت: چین با ۴۴ میلیون تن ذخیره و ۲۴۰ هزار تن استخراج سالیانه، بزرگ‌ترین تولیدکننده این عناصر در جهان است. کشورهای دیگری همچون ویتنام، آمریکا، روسیه و استرالیا نیز در این حوزه سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای انجام داده‌اند. خوشبختانه، برآوردها نشان می‌دهد که ایران دارای حدود ۱۲۵ میلیون تن ذخیره عناصر نادر خاکی است که می‌تواند کشور را در زمره تولیدکنندگان اصلی این عناصر در آینده قرار دهد.

وی با اشاره به برنامه‌های آینده این هلدینگ برای توسعه این حوزه، اظهار امیدواری کرد: با بهره‌گیری از توان داخلی و فناوری‌های نوین، ایران بتواند به یکی از تأمین‌کنندگان مهم عناصر نادر خاکی در سطح بین‌المللی تبدیل شود و مسیر سرمایه‌گذاری و توسعه صنایع هایتک در کشور هموارتر گردد.

گامی بلند در توسعه صنایع هایتک

در ادامه نشست، علی اکبری، مدیرعامل شرکت تجلی نیز از این دستاورد مهم که با همکاری شرکت آرس و نخبگان ایرانی به‌دست آمده، خبر داد و تأکید کرد: ایران نه تنها ذخایر غنی از عناصر نادر خاکی دارد، بلکه با دستیابی به دانش فرآوری این عناصر، می‌تواند نیاز داخلی را تأمین و حتی صادرات انجام دهد.

وی افزود: با راه‌اندازی کارخانه تولید انبوه، محصولات ما علاوه بر تأمین نیاز داخلی، به بازارهای بین‌المللی صادر خواهد شد.

مدیرعامل شرکت تجلی با اشاره به کاربرد گسترده این عناصر در صنایع مختلف، از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر، تجهیزات الکترونیکی، ارتباطات نوری و تولید لیزر، خاطرنشان کرد: با رشد فناوری، تقاضا برای این عناصر افزایش یافته و ایران می‌تواند در این حوزه نقش مهمی ایفا کند.

وی گفت: این موفقیت، ایران را در جمع کشورهای پیشرفته در حوزه تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی قرار داده و آینده‌ای روشن را برای صنعت معدنی کشور رقم خواهد زد.

علی اکبری با اشاره به مراحل پیشرفت این پروژه، توضیح داد: ما در ابتدا دو معدن در استان یزد را در اختیار گرفتیم و پس از اکتشاف تکمیلی، نمونه‌های آزمایشگاهی کنسانتره منازیت را تولید کردیم. سپس برای مدیریت ریسک، اقدام به تولید آزمایشگاهی نمک‌ها و اکسیدهای عناصر نادر خاکی کردیم و در نهایت، موفق به تولید اکسیدهایی با عیار بیش از ۹۹ درصد شدیم.

وی افزود: با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و حمایت‌های مدیرعامل هلدینگ سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، به زودی کارخانه تولید انبوه این محصولات راه‌اندازی خواهد شد و نه تنها نیاز داخلی را تأمین می‌کنیم، بلکه بخش عمده‌ای از تولیدات به صادرات اختصاص خواهد یافت.

قیمت جهانی و بازده اقتصادی
اکبری در ادامه به کاربردهای گسترده عناصر نادر خاکی اشاره کرد و گفت: این عناصر در صنایع مختلفی از جمله تجهیزات الکترونیکی، انرژی‌های تجدیدپذیر، تکنولوژی‌های پزشکی، ارتباطات نوری و تولید انواع لیزر و باتری‌ها کاربرد دارند. با پیشرفت تکنولوژی، مصرف این عناصر در جهان به طور چشمگیری افزایش یافته است.

مدیرعامل شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات، همچنین به قیمت جهانی این عناصر اشاره کرد و افزود: میانگین قیمت جهانی اکسیدهای عناصر نادر خاکی تولید شده توسط شرکت تجلی حدود ۱۶ هزار دلار به ازای هر تن است. با توجه به نرخ مبادلات ارزی، ارزش تولیدات این شرکت به حدود ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان می‌رسد. نرخ بازده طرح تولید نیمه‌صنعتی این شرکت نیز در بدبینانه‌ترین حالت حدود ۷۰ درصد برآورد شده است. برخی از این عناصر مانند اکسید لوتوتیوم با قیمت ۷۲۸ هزار دلار به ازای هر تن، جزو گران‌ترین‌ها محسوب می‌شوند.

اکبریبا اشاره به برنامه‌های آینده، اعلام کرد که با حمایت‌های مستمر و برنامه‌ریزی‌های دقیق، کارخانه صنعتی تولید عناصر نادر خاکی به زودی راه‌اندازی خواهد شد. این کارخانه نه‌تنها نیاز داخلی را تأمین می‌کند، بلکه بخش عمده‌ای از تولیدات خود را به صادرات اختصاص خواهد داد.